سندروم گیلن باره و اهمیت کاردرمانی در درمان آن

سندروم گیلن باره یکی از بیماری های سیستم خود ایمنی بدن است که می تواند عوارض جدی در فرد ایجاد کند.با وجود تحقیقات گسترده انجام گرفته در این بیماری هنوز علت قطعی برای آن شناخته نشده است، اما آنچه که مسلم است حمله سیستم ایمنی به دستگاه عصبی محیطی است.ما در این مقاله به بررسی علت ها،علائم و درمان این بیماری پرداخته ایم.

سندروم گیلن باره ( GBS)

سندروم گیلن باره Guillain Barre Syndrome یکی از بیماری های نادر سیستم ایمنی است که در آن غلاف میلین در دستگاه اعصاب محیطی مورد حمله قرار می گیرد و به دنبال آن مشکلات حسی و ضعف عضلانی در بیمار ایجاد می شود. قدرت عضلانی فرد در این بیماری کاهش  می یابد، رفلکسهای طبیعی عضلات دچار اختلال می شوند، و احساس گز گز و مور مور شدن شانه ها و بازوها یا سایر قسمتهای بدن مشهود است. ماهیت این بیماری می تواند خود بخود محدود شونده باشد ،یا پیشرفت کرده و به فلج کامل منتهی شود .

سندروم گیلن باره تا حدودی شباهت زیادی به بیماری ام اس دارد با این تفاوت که در گیلن باره پوشش میلین در سیستم اعصاب محیطیPNS  مورد آسیب قرار می گیرد ولی در بیماری ام اس دستگاه عصبی مرکزی مورد حمله قرار گرفته است.

موسسه ملی اختلالات عصبی در آمریکا شیوع این بیماری را ۱ در هر ۱۰۰ هزار نفر تخمین زده است. اگرچه سندروم گیلن باره به سن و جنس بستگی ندارد، اما در افراد مسن و مردان شیوع بیشتری دارد.

علت سندروم گیلن باره چیست؟

علت دقیق گیلن باره ناشناخته است و در حدود دو سوم افراد مبتلا به گیلن-باره پس از اینکه مبتلا به اسهال یا عفونت تنفسی شده اند، به اختلال سندروم گیلن باره دچار شده اند. عفونت کمپیلوباکتر ژژونی (Campylobacter jejuni) با گیلن باره ارتباط دارد. کمپیلوباکتر یکی از رایج ترین علل اسهال باکتریال است. این نیز رایج ترین عامل خطر برای گیلن باره می باشد.

کمپیلوباکتر اغلب در مواد غذایی نپخته، به خصوص در گوشت مرغ و پرندگان خانگی یافت می شود.

پزشکان بر این باورند که عفونت‌های ویروسی و باکتریایی باعث تغییر واکنش سیستم ایمنی بدن به اعصاب محیطی شده و باعث می‌شود که میلین و آکسون به عنوان بافت بیگانه شناخته شوند.

ریسک فاکتورهای ابتلا به سندروم گیلن باره

همانطور که گفته شد علت قطعی این بیماری همچنان ناشناخته باقی مانده است اما برخی از عوامل، خطر ابتلا به GBS را افزایش می دهند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت باکتریایی کمپیلوباکتر ژژونی: علت شایع مسمومیت غذایی است که گاهی اوقات قبل از سندروم گیلن باره رخ می‌دهد.

• نومونیای مایکوپلاسمایی:  نوعی از عفونت باکتریایی در ریه است

• واکسیناسیون آنفلوانزا یا واکسیناسیون در دوران کودکی: در موارد نادر، با این سندروم مرتبط هستند. افراد بعد از ابتلا به آنفولانزا بیشتر از واکسیناسیون در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.

• عفونت ویروسی: ویروس آنفلوانزا، اچ آی وی و ویروس اپشتین بار (EBV)، سیتومگالوویروس، هپاتیت A، B،C و  E

• سن: با افزایش سن خطر ابتلا نیز بیشتر می‌شود.

• جنسیت: مردان کمی بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.

AIDP  و MFS انواع رایج در بیماری گیلن باره

پلی رادیکولونوروپاتی حاد دمیلینه کننده (AIDP): شایع‌ترین شکل سندروم گیلن باره در ایالات متحده است. علامت معمول آن ضعف عضلانی است که از قسمت پایین بدن شروع می‌شود و به سمت بالا گسترش می‌یابد.

سندروم میلر فیشر (MFS): فلج چشم و عدم تعادل هنگام راه رفتن، از علائم این نوع  ازسندروم گیلن باره است و شیوع آن در آسیا بیشتر است.

علائم و نشانه ها در سندروم گیلن باره

علائم سندروم گیلن باره شامل ضعف جسمی می‌باشد که معمولا از پاها شروع شده و به سمت بالا تنه حرکت می‌کند. ضعف، با کاهش هرگونه احساس (پارستزی) همراه است وعکس العمل‌ها از بین می‌روند

در موارد شدید بیماری، سیستم تنفسی تحت تاثیر قرار می‌گیرد، تا حدی که برای تنفس نیاز به دستگاه می‌باشد.

در موارد کمیابی نیز پیش می‌آید که بیماری قلب را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

معمولا دو تا چهار هفته بعد از شروع علائم، ضعف قابل توجهی در فرد ایجاد می‌شود. با پیشرفت بیماری، ضعف عضلانی می‌تواند به فلج تبدیل شود. این بیماری بر عملکرد فرد تاثیر گذاشته و او را نیازمند کمک برای انجام کارهای روزانه می‌کند، این امر سبب اهمیت مداخلات کاردرمانی در این بیماران است.

جهت ارزیابی و درمان توسط متخصصین ما در کلینیک کاردرمانی قادریان با شماره های کلینیک تماس حاصل فرمایید.

تلفن تماس:۰۲۶۳۲۷۱۷۳۳۷_۰۹۳۳۱۸۵۳۹۱۸

اولین علامت معمولا احساس سوزن سوزن شدن در انگشتان پا و خود پاها است. سوزش سپس به سمت بازوها و انگشتانتان گسترش می یابد.سایر علائم و نشانه ها عبارت اند از:

• احساس سوزش و خارش در انگشتان دست، انگشتان پا، مچ پا یا مچ دست.

• ضعف عضلانی در پاها که به بدن منتقل می شود و در طول زمان بدتر می شود

• نشانه های عدم تعادل در راه رفتن و بالا رفتن از پله ها

• اختلال در حرکات چشم یا صورت، از جمله صحبت کردن، جویدن و بلعیدن.

• درد شدید به خصوص در قسمت پا و کمر

• فلج عضلات که در موارد شدید تر گیلن باره بیشتر دیده می شود

• افزایش ضربان قلب

• مشکلات تنفسی

• اختلال در عملکرد مثانه

پروگنوز و روند بهبودی در این بیماری چگونه است؟

 به طور کلی، علائم دو تا چهار هفته قبل از تثبیت آن، بدتر می شوند. پس از آن بهبودی می تواند از چند هفته تا چند سال طی شود. اما به طور معمول دوره بهبودی بین ۶ تا ۱۲ ماه است. حدود ۸۰ درصد افراد شش ماه پس از تشخیص، می‌توانند بدون کمک راه بروند. و ۶۰ درصد قدرت عضلانی خود را در یک سال به دست می آورند. تقریبا ۳۰ درصد افراد هنوز پس از سه سال ضعف خواهند داشت.تشخیص زودهنگام بیماری و انجام تمرینات توانبخشی جهت جلوگیری از پیشرفت بیماری و بدتر شدن علائم  به طور چشمگیری روند بهبودی را سرعت می بخشد.

تشخیص سندروم گیلن باره

تشخیص بیماری GBS معمولا به یافته‌هایی از قبیل گسترش سریع فلج عضلانی، عکس‌العمل غیر عادی، عدم وجود تب و عدم وجود احتمال وقوع آن، بستگی دارد. جهت تشخیص، نورولوژیست با بررسی تاریخچه‌ پزشکی و معاینه‌ فیزیکی شروع خواهد کرد. ضعف در هر دو طرف بدن و شروع سریع علائم، ویژگی‌های بارز سندروم گیلن باره است.پزشک با استفاده از تست هدایت عصبی،الکترومایوگرافی EMG  و پونکسیون کمری به تشخیص دقیق این بیماری می پردازد

درمان در گیلن باره چگونه انجام می گیرد؟

گیلن باره یک فرآیند التهابی خودایمنی است که خود محدود کننده است، به این معنی که به طور خود به خودی حل می شود. علائم می تواند به سرعت بدتر شود و در صورت عدم درمان، کشنده باشد.هدف درمان این است که شدت حمله ایمنی را کاهش دهیم و از عملکرد بدن مانند عملکرد ریه حمایت کنیم.

• ایمونوگلوبولین: آنتی بادی‌هایی که از خون اهدایی استخراج شده، به صورت داخل وریدی (IV) به بیمار داده می‌شود . این درمان پاسخ‌های ایمنی بدن را کاهش می‌دهد.

• پلاسمافرزیس: این روش درمانی شامل خروج خون از بدن و سپس جداسازی پلاسما از سلول‌های خونی است. سلول‌های خونی به بدن برگردانده می‌شوند و بدن دوباره پلاسما تولید می‌کنند. این فرآیند باعث حذف آنتی بادی‌هایی می‌شود که به سلول‌های سالم حمله می‌کنند.

• دارو درمانی: داروهایی نظیر کورتون جهت کاهش التهاب و درد و سرکوب کننده های سیستم ایمنی مانند ازارام در مرحله حاد بیماری تجویز می شود.

• توانبخشی: مداخلات کاردرمانی و فیزیوتراپی در اولویت درمان جهت کاهش علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری قرار دارند.

اهمیت کاردرمانی در درمان سندروم گیلن باره

اگرچه بسیاری از افرادی که از بیماری GBS رنج می‌برند، بهبود می‌یابند اما طول مدت این بیماری غیرقابل پیش بینی بوده و ممکن است فرآیند درمان تا چندین ماه به طول انجامد. روند این بیماری ثابت کرده که درمان توانبخشی و کاردرمانی می تواند به شکل قابل توجهی آسیب های وارده به عضلات را از بین ببرد

اهداف کاردرمانی و مداخلات آن در هر بیمار متناسب با شرایط و شدت پیشرفت بیماری متفاوت خواهد بود با این وجود از جمله مهمترین این اهداف می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش قدرت و استقامت عضلانی

• حفظ دامنه حرکتی نرمال در مفاصل ROM

• حفظ طول نرمال عضلات و جلوگیری از دفورمیتی و کانترکچر ها

• مدیریت خستگی و ذخیره انرژی در بیمار

• بهبود تعادل و gait therapy در بیمار

• تجویز اسپیلنت و استفاده از وسایل کمک حرکتی مانند واکر،عصا و..

• افزایش توانمندی بیمار و استقلال در انجام فعالیت های روزمره