اختلال خواندن چیست؟ علت ها، نشانه ها و درمان. کاردرمانی در اختلال خواندن

اختلال خواندن یکی از انواع شایع اختلالات یادگیری است که فرد را در مهارت خواندن به صورت روان و درست با مشکل رو به رو می کند.ضعف در مهارت خواندن می تواند زمینه ساز مشکلات تحصیلی بیشتری در کودک شود از این رو شناخت دقیق و درمان به موقع این اختلال به عملکرد هرچه بهتر کودکان در مهارت های تحصیلی کمک می کند.ما در این مقاله به تعریف دقیق اختلال خواندن،علت ها ،نشانه ها و درمان آن پرداخته ایم.

اختلال خواندن چیست؟

اختلال خواندن یا دیسلکسیا از دیگر اختلالات شایع مرتبط با یادگیری است که افراد مبتلا به آن در روان و رسا خوانی کلمات دچار مشکل هستند.این کودکان در مهارت های زبانی با اشکال مواجه اند بنابر این ممکن است علاوه بر خواندن،در دیگر مهارت‌های زبانی از جمله نوشتن، هجی کردن،درک جملات  و تلفظ کلمات نیز دچار مشکل باشند

مطالعات صورت گرفته حاکی از این است که در حدود ۸ تا ۱۰ درصد کودکان به اختلالات یادگیری مبتلا هستند. اختلال خواندن (دیسلکسیا) بیش از دیگر اختلالات یادگیری در میان کودکان شایع است به طوریکه ۸۰ درصد از اختلالات یادگیری را اختلال خواندن تشکیل می‌دهد.

انواع اختلال خواندن

طبقه بندی های مختلفی از اختلالات خواندن معرفی شده است، مایکل باست افرادی را که دچار اختلال خواندن هستند به سه دسته تقسیم می کند: اول گروهی که اختلال خواندن آوایی دارند. این افراد مجموعه لغات نسبتاً زیاد و قابل توجهی را در ذهن شان ذخیره کرده اند اما هجی کردن آن ها ضعیف است. گروه دوم افرادی هستند که اختلال خواندن ایده ای دارند این گروه می خوانند و هجی می کنند اما در ساختار بینایی لغت اشکال دارند و گروه سوم افرادی که مشکل هر دو گرو ه را دارند

در یک تقسیم بندی مرسوم تر اختلال خواندن به دو گروه تقسیم می شود:

• اختلال خواندن نوع ۱ که در آن کودکان در رمزگشایی (Decoding) کلمات مشکل دارند

• اختلال خواندن نوع ۲ که افراد مبتلا به این نوع اگرچه در رمزگشایی کلمات مشکلی ندارند ولی قادر نیستند به سرعت از مفاهیم کلمات و جملات آگاه شوند

علت اختلال در خواندن چیست؟

بیش‌تر از ۸۰ درصد کودکان مبتلا به این اختلال در خانواده‌هایی زندگی می‌کنند که یکی از اعضای آن‌ها دارای این مشکل هستند، در نتیجه عوامل ژنتیکی نقش اساسی در بروز این بیماری دارند.همچنین اختلال در ژن های کروموزوم های ۲،۳،۶،۱۵،۱۸ نیزمی تواند سبب ابتلا فرد به اختلالا یادگیری از جمله اختلال در خواندن شود. از دیگر عوامل موثر بر بروز اختلال خواندن تعداد نورون های مغزی در قسمت های مرتبط با زبان عنوان می شود. افراد مبتلا نسبت به سایرین از تعداد کمتری برخوردار هستند که از نتایج آن کاهش عملکرد فعالیت نیم کره چپ گزارش شده است که زمینه ساز بروز اختلال خواندن شده است. هم چنین این گروه از افراد در قسمت فوقانی پیشانی نیز دچار عملکرد ضعیف تری هستند. 

همچنین نقص در عملکرد زبانی، مهارت های شنیداری، ضعف در مهارت های ادراک بینایی،حرکات چشمی و نقص در مهارت های حافظه ای را نیز می توان از جمله عوامل تاثیرگذار در بروز این اختلال دانست.

نشانه های اختلال خواندن در کودکان پیش از ورود به مدرسه

• در تشخیص کلمات هم وزن مانند تیر سیر ناتوان است

• کودک در بیان اشعار کودکانه اشکال دارد

• کودک در یادگیری کلمات جدید ضعیف است

• در گفتن حرف اول یک کلمه گیر می کند و نمی تواند آن کلمه را بیان کند

• مهارت های گفتاری را با تاخیر آغاز می کند

نشانه های اختلال خواندن در دوران مدرسه

• بی میلی نسبت به خواندن

• ناتوانی در بخش کردن و صداکشی کلمات

• ادا کردن جملات به صورت منقطع و بریده بریده

• گم کردن و سرگردانی بین خطوط در حین روخوانی

• نقص عملکردی در هنگام هجی کردن کلمات

• نقص در ترکیب کلمات و تلفظ درست آنان( حروف را جداگانه می شناسد اما در ترکیب کردن آنها و ساخت کلمه مشکل دارد)

• عدم توانایی شناسایی درست حروف علی رغم حفظ بودن آن ها

• ناتوانی در خواندن کلمات با نگارش های ویژه مانند خواب

• اشکال در رعایت توالی حروف در حین خواندن مثلا سبی به جای سیب

• خواندن بسیار کند و یا خواندن بسیار تند و حذف بسیاری از حروف و کلمات

• ناتوانی در تلفظ درست کلمات

• عدم توجه به علائم نگارشی

• عدم هماهنگی بین فعل و ضمیر و یا افزودن پسوند های نادرست به کلمه

• عدم فهم معنای جملات و عبارات

علاوه بر علائم فوق، کودکان مبتلا به اختلال خواندن ممکن است تاخیر رشدی یا مشکلات یادگیری مانند تاخیر در گفتار، مشکل در جهت یابی، اختلال ریاضیات و اختلال در نوشتن داشته باشند. تشخیص اختلالات خواندن مستلزم تشخیص افتراقی با کودکان دیر آموز یا کم هوش و با در نظر گرفتن سن کودک، عوامل فرهنگی، فرصتهای آموزشی و هرگونه شرایط جسمی یا معلولیت می باشد. اگر گمان می کنید فرزند شما ممکن است اختلال خواندن داشته باشد، با متخصصین ما در کلینیک توانبخشی قادریان در تماس باشید.

درمان اختلال خواندن

با توجه به دیدگاه های مختلفی که در شناسایی علت وقوع اختلال خواندن عنوان شد، تکنیک های درمانی متفاوتی شناخته شده است.از آنجایی که بسیاری از این کودکان علاوه بر اختلال خواندن به مشکلات دیگری مانند بیش فعالی و نقص در توجه و تمرکز،مشکلات اضطرابی و.. نیز مبتلا هستند دارو درمانی می تواند تا حدودی در کاهش علائم موثر باشد.

هم زمان با دارودرمانی مداخلات توانبخشی اعم از گفتاردرمانی و کاردرمانی به عنوان یکی از بهترین درمان ها در این اختلال شناخته شده است.

رویکردهای درمانی برای اختلال خواندن به صورت موضوعی متفاوت است اما غالباً شامل آموزش خواندن اختصاصی که برای هر سطح از توانایی خواندن (دقت، سرعت، درک مطلب) طراحی شده، می شود. در کلینیک توانبخشی قادریان برای انجام ارزیابی های دقیق اختلالات خواندن در کودکان متخصصانی وجود دارد و انواع مختلف این اختلالات با ارزیابی گروهی توسط متخصصین گفتاردرمانی و کاردرمانی مشخص شده و برنامه درمانی اجرا می شود.