کار درمانی چیست؟

کاردرمانی یکی از واژه هایی است که مفاهیم متفاوتی از آن استنباط می­شود.خیلی ها در لحظه­ی اول آن را کاردانی تلقی می­کنند و یا آن را دررابطه با شغل و حرفه ای که هر فرد انجام می­دهد؛ می­دانند.اما واقعا کاردرمانی چیست؟

ممکن است شما از طرف پزشک متخصص به کاردرمانی ارجاع داده شده باشید، یا به دنبال انتخاب رشته و ورود به بازار کار باشید و قصد دارید که اطلاعات دقیق تری در رابطه با کاردرمانی بدانید،در ادامه به تعریف دقیق کاردرمانی پرداخته ایم،کاردرمانگر و حوزه های کاری اش را معرفی کرده و تلاش کرده ایم تا به پرسش های مطرح شده در ذهنتان در رابطه با کاردرمانی پاسخ بدهیم؛ پس پیشنهاد میکنیم تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

کاردرمانی چیست؟

کاردرمانی،occupational therapy ( آکیوپیشنال تراپی) و اِرگوتراپی هر سه به یک معنا هستند.کاردرمانی یکی از زیر شاخه های توانبخشی است که در دانشکده­ی توانبخشی در دانشگاه های علوم پزشکی تدریس می­شود.این رشته به بررسی همه جانبه­ی یک بیماری و تاثیرات آن در نحوه­ی زندگی و عملکرد فرد بیمار می­پردازد.کاردرمانی تمامی ابعاد روحی،جسمی و روانی فرد را به دنبال بیماری مورد ارزیابی قرار می­دهد و در پی آن است که تاثیرات منفی ایجاد شده در فعالیت های فردی و اجتماعی را به حداقل برساند.

 کاردرمانگر با استفاده از تکنیک های درمانی متفاوت و با درنظر گرفتن شرایط و علائق فرد بیمار تلاش می­کند تا محدودیت های ایجاد شده را کاهش داده و بیمار را به بالاترین سطح استقلال فردی و اجتماعی برساند.مطابق با این تعریف هر بیماری در هر سنی که توانایی های جسمی،روحی و روانی فرد را تحت تاثیر قرار دهد نیازمند دریافت خدمات کاردرمانی می­باشد.به طور مثال فردی را در نظر بگیرید که در اثر سانحه­ی تصادف دچار آسیب نخاعی شده، برخی از مهارت های حرکتی و به دنبال آن جایگاه شغلی و استقلالش در فعالیت های روزمره­ی زندگی را از دست داده است یا کودکی که از بدو تولد دچار تشنج شده و قادر نیست مراحل رشدی خودش را مانند سایر هم سالانش طی کند.کاردرمانی در همه­ی این افراد به دنبال آن است که حداکثر توانایی های فرد را حفظ کرده و با بالا بردن سطح استقلال از وابستگی او جلوگیری کند.به این ترتیب رسیدن به استقلال در عملکرد فردی و اجتماعی و بازگشت به زندگی مهمترین هدف کاردرمانی در تمامی حیطه ها است.

متخصص کاردرمانی کیست و چه ویژگی هایی دارد؟

کاردرمانگران با گذراندن واحد های تخصصی دررابطه با حرکت شناسی،فیزیولوژی و علوم اعصاب،روانشناسی و… برنامه ای همه جانبه و دقیق به بیماران خود ارائه می­دهند که تمامی حیطه های زندگی فرد را در نظر می­گیرد.درواقع کاردرمانگران علاوه بر تمرکز بر درمان بیماری،با ارائه­ی رویکرد های جبرانی و تطابقی متناسب با شرایط هر بیمار مشکلات جانبی ایجاد شده در اثر بیماری را هم مورد بررسی قرار می­دهند و به فرد در رسیدن به استقلال و حس رضایتمندی از زندگی کمک می­کنند.آنها با طرح ریزی فعالیت های معنادار متناسب با نیاز هر بیمار انگیزه­ی فرد برای مشارکت را افزایش داده و پروسه­ی درمان را تسریع می­کنند.بنابر آنچه که تا اینجا گفته شد می­توانیم بگوییم کاردرمانگر کسی است که صبر،بردباری و اشتیاق فراوان برای ارتباط با انسان ها داشته باشد تا بتواند بیمارانش را در پروسه­ی توانبخشی حمایت کند.

چه کسانی به کاردرمانی نیاز دارند؟

به علت گستردگی حیطه فعالیت های کاردرمانی نمی­توان گروه سنی یا بیماری خاصی را برای مراجعان درنظر گرفت.به عبارت دیگر هر گروه سنی از نوزادی گرفته تا سالمندی با هر اختلال یا بیماری که نیازمند رسیدن به استقلال و کاهش محدودیت هایشان هستند،به کاردرمانی مراجعه می­کنند.از این رو تکنیک های درمانی متفاوتی در حیطه های مختلف کاردرمانی کاربرد دارد.به طور مثال کاردرمانی کودک فلج مغزی با رویکردهای درمانی برای فرد مبتلا به سکته­ی مغزی متفاوت خواهد بود.در ادامه به معرفی حیطه های مختلف کاردرمانی پرداخته ایم:

کاردرمانی کودکان:

کودکان ارجاع داده شده به این بخش ممکن است در یکی از حیطه های کاردرمانی جسم کودک و یا کاردرمانی منتال(ذهن کودک)نیازمند دریافت خدمات باشند.قابل ذکر است که بیشتر این کودکان نیازمند دریافت درمان در هر دو حیطه­ی ذهنی و جسمی هستند.

کودکانی که در زمینه­ی جسمی به کاردرمانی نیاز دارند شامل انواع اختلالاتی مانند فلج مغزی(cerebral palsy)،تاخیر حرکتی و عوارض ناشی از تشنج،کودکان با مشکلات تعادلی،سندروم داون،دیستروفی عضلانی،اصلاح الگوهای حرکتی نادرست،اختلالات عصبی_عضلانی،هایپوتونی،دررفتگی های مادرزادی لگن،بیماری های حرکتی و عوارض حرکتی ناشی از آن و…می­باشند.مهمترین اهداف کاردرمانگر در این کودکان شامل تسهیل مراحل رشد حرکتی،بهبود تون عضلانی،رفع و جلوگیری از بدشکلی های استخوانی وکوتاهی های عضلانی،مهاررفلکس های غیر طبیعی ،تسهیل واکنش های تعادلی،کنترل و یادگیری حرکتی و در نهایت انجام فعالیت های روزمره­ی زندگی است.

در کاردرمانی ذهنی کودکان با مشکلاتی نظیر کم توانی ذهنی،اختلالات طیف اوتیسم،بیش فعالی،کودکان با مشکلات توجه و تمرکز،اختلالات یادگیری( نظیر اختلال خواندن،اختلال ریاضیات و ..)تاخیرهای رشدی،اختلالات پردازش حسی،کودکان با مشکلات حافظه،رفتاری،درکی_شناختی و…مراجعه می­کنند.کادرمانگر در این کودکان اهداف درمانی زیر را دنبال می­کند:

• بهبود مهارت های حرکتی ظریف و درشت
• بهبود مهارت های شناختی(درک مفاهیم،توجه و تمرکز،حافظه و تفکر انتزاعی،مهارت های حل مسئله و..)
• تسهیل یکپارچگی حسی و پردازش حواس
• تقویت مهارت های ترسیمی
• بهبود مهارت های عاطفی(مانند کنترل هیجان)
• بهبود مهارت های ادراکی و حسی(تصویر بدنی،ادراک بینایی،ادراک شنوایی و لامسه ،برنامه ریزی حرکتی و..)
• آموزش مهارت های اجتماعی

کاردرمانی بزرگسالان:

در بزرگسالان کاردرمانی به دو حیطه­ی جسم و روان تقسیم می­شود.

در حیطه­ی جسم  مراجعان در دو بخش بیماران ارتوپدیک و نورولوژیک هستند.در دسته­ی اختلالات ارتوپدیک به ویژه اندام فوقانی و دست بیماران با گرفت های پوستی و سوختگی ها،شکستگی ها،محدودیت های حرکتی و ضعف عضلانی،ضایعات تاندونی و بافت همبند ،فشردگی ها و آسیب های عصبی و.. مراجعه می­کنند.از جمله اهداف کاردرمانی در این بیماران می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش دامنه حرکتی(ROM) و تقویت عضلانی
• کاهش درد،ادم و التهاب مفاصل
• جلوگیری از پیشرفت بیماری و بدشکلی های اندام
• بازآموزی حس های از دست رفته و بهبود عملکرد دست
• در نهایت استقلال در فعالیت های روزمره­ی زندگی

همچنین اختلالات نورولوژیک شامل بیماری هایی نظیر سکته مغزی،ضایعات نخاعی،اِم اِس و پارکینسون،ضایعات پیشرونده سیستم اعصاب مرکزی،صدمات مغزی،اختلالات مخچه و مشکلات تعادلی و …هستند.موارد زیر از جمله مهمترین اهداف درمانی در این حوزه هستند:

• بهبود تون و افزایش قدرت عضلانی
• اصلاح دفورمیتی ها و بدشکلی های ایجاد شده
• افزایش آگاهی از الگوهای حرکتی بدن و اصلاح راه رفتن
• افزایش هماهنگی اندام ویکپارچگی حسی_حرکتی
• کاهش محدودیت های حرکتی
• تاخیر در ایجاد محدودیت های حرکتی در بیماری های پیشرونده
• مشاوره به بیمار و خانواده
• آموزش استفاده از وسایل کمک حرکتی مانند عصا،واکر و..
• ایجاد حداکثر استقلال در فعالیت های روزمره زندگی(ADL)

درحیطه­ی ­اختلالات روان در بخش بزرگسالان مراجعان با اختلالاتی نظیر اختلال شخصیت(اسکیزوتایپال،اسکیزوئید و..) اختلالات خلقی نظیر افسردگی، اختلال دو قطبی، انواع دمانس و مشکلات مربوط به سالمندی و…به کاردرمانی مراجعه می­کنند.در این بخش اهداف درمانی شامل موارد زیر می­باشد:

• افزایش سطح تحمل و آگاهی از بیماری
• کاهش بی­قراری و اضطراب
• افزایش مسئولیت پذیری واحساس اعتماد به نفس
• افزایش توجه و تمرکز
• بهبود روابط بین فردی و اجتماعی
•  بهبود رسیدگی به خود(SELF CARE)

خدمات کاردرمانی در کجا ارائه می­شود؟

می­توانید کاردرمانگر را برای ارائه­خدمات به منزل بیاورید که تحت عنوان کاردرمانی هوم ویزیت از آن نام می­برند در غیر این صورت کاردرمانگران در هریک از مکان های زیر فعالیت می­کنند:

• بیمارستان ها و مراکز توانبخشی
• کلینیک های خصوصی و سرپایی
• مدارس
• خانه های سالمندان دولتی و خصوصی
• زندان ها
• دفاتر شرکت ها و محل های کار صنعتی

 

تحصیل و بازار کار کاردرمانی

دانش آموزان رشته علوم تجربی بعد از گذراندن مقطع دبیرستان و در صورت قبولی در آزمون سراسری کنکور مشغول به تحصیل در رشته­ی کاردرمانی می­شوند.در حال حاضر این رشته در مقطع لیسانس در دانشگاه های علوم پزشکی­تهران، اصفهان، سمنان، شیراز، همدان،زنجان،اهواز،دانشگاه ­شهیدبهشتی تهران ،ایران و دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تدریس می­شود.دانشجویان می­توانند مقطع کارشناسی ارشد را در یکی از دانشگاه های علوم پزشکی تهران،ایران،شهیدبهشتی و یا علوم بهزیستی و توانبخشی بگذرانند و یا در رشته های دیگری همچون مدیریت توانبخشی،روانشناسی،ارگونومی و.. به تحصیل بپردازند.کاردرمانی در مقطع دکتری نیز در دانشگاه های برتر تهران در حال برگزاری است.به دلیل گستردگی حوزه های فعالیت کاردرمانی این رشته جزء رشته هایی با فرصت شغلی خوب و درامد بالا به حساب می­آید. فارغ التحصیلان کاردرمانی می توانند با مجوز وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و سازمان بهزیستی اقدام به تاسیس کلینیک های خصوصی روزانه و یا شبانه ‌روزی کنند و یا در کلینیک های توانبخشی سازمان بهزیستی کشور ، هلال احمر، بیمارستان ها، مراکز نگهداری کودکان کم توان ذهنی، سرای سالمندان، مدارس کودکان استثنایی، مراکز تحقیقاتی و مؤسسات پژوهشی، مراکز آموزش پزشکی معلولین و… مشغول به کار شوند.

جهت ارزیابی و مشاوره دقیق تر در هر یک از زمینه های کاردرمانی با متخصصین ما در کلینیک  توانبخشی دکتر قادریان در تماس باشید.

۰۹۳۳۱۸۵۳۹۱۸  

۰۹۳۳۱۸۵۳۹۱۸ ۰۹۱۲۹۴۵۲۰۰۱