مهارت های درکی_حرکتی چیست؟ نشانه های نقص در مهارت ادراک حرکتی . کاردرمانی درکی_حرکتی در کودکان

همه ما تاکنون با کودکانی مواجه شده ایم که علی رغم ظاهر عادی که دارند در انجام بسیاری از کار ها عملکرد مناسبی از خود نشان نمی دهند، کودکانی که بیشتر اجسام از دستشان می افتد، زیاد زمین می خورند و مدام در حال سکندری خوردن هستند،همچنین ممکن است در یادگیری نوشتن و ترسیم کردن دچار مشکل باشند،نمی توانند دکمه های لباسشان را ببندند و به خاطر اینکه توانایی بستن بند کفش را ندارند همیشه کفش های چسبی می پوشند.تشخیص این کودکان و اختلال در مهارت های درکی حرکتی کار دشواری نیست.ما در این مقاله به توضیح مهارت درکی حرکتی در کودکان و علائم و نشانه های اختلال در آن پرداخته ایم

مهارت درکی_ حرکتی چیست؟

مهارت های درکی _حرکتی( perceptual motor skills)  نقش بسیار اساسی در فرآیند یادگیری دارند.این مهارت ها به دسته ای از مهارت های حرکتی اطلاق می شوند که به فرد این امکان را می دهند تا اطلاعات حسی را با شناخت بیشتری درک و پردازش کند و او را قادر می کنند تا با توجه بیشتری بر مهارت حرکتی مورد نظر و در قالبی روان، هماهنگ و هم سو با هدف به انجام برساند. به منظور رسیدن به چنین مهارت هایی سازماندهی و یکپارچگی اطلاعات حسی که از عضلات،مفاصل و محیط توسط فرد دریافت می شوند، ضروری به نظر می رسد

نشانه های اختلال در مهارت های درکی حرکتی در کودکان

مشکلات ناشی از نقص های درکی_حرکتی دارای تنوع بسیاری هستند.در ادامه به شایع ترین این نشانه ها در کودکان پرداخته ایم

• نقص در طرحواره بدنی

• ضعف در هماهنگی( هماهنگی چشم و دست، هماهنگی دو دست و هماهنگی چشم و پا)

• ضعف در تقلید از وضعیت ها و حالت های مشخص و مختلف

• نقص در واکنش های تعادلی

• حرکات خام و ناهماهنگ

• ضعف در انجام مهارت های دو طرفه مثل طبل زدن،پروانه زدن و..

• نقص در لی لی کردن،پریدن،دوچرخه سواری کردن و بی میلی کودک نسبت به ساعات ورزش

• نقص در دامنه توجه و تمرکز

• ضعف در مهارت های بینایی

• عدم تثبیت سمت غالب( برتری سمت چپ یا راست تثبیت نشده است)

• نقص در مهارت های توالی

• مشکلات نوشتاری

• ضعف در مهارت های تحصیلی

• اختلالات شنیداری

•انجام فعالیت های تکراری و بدون هدف

در صورت مشاهده علائم ذکر شده در کودکتان با متخصصین ما در کلینیک کاردرمانی قادریان  تماس حاصل فرمایید.تلفن تماس: ۰۲۶۳۲۷۱۷۳۳۷_۰۹۳۳۱۸۵۳۹۱۸

انواع اختلال در مهارت های درکی_ حرکتی در کودکان

مشکلات در زمینه مهارت های درکی_ حرکتی در کودکان علائم و نشانه های بسیار متفاوتی را خواهد داشت.این اختلالات را می توان به شکل مشکلات ادراک بینایی، ادراک شنیداری، ادراک لامسه ای_حرکتی و مشکلات حرکتی تقسیم بندی کرد.کودکی که در مهارت های ادراک حرکتی دچار ضعف است ممکن است در یکی از گروه های نام برده و یا همه آن ها دچار اشکال باشد.

مشکلات حرکتی ناشی از اختلال در مهارت های درکی_ حرکتی در کودکان

کودکان با ضعف در مهارت های حرکتی در انجام فعالیت های زیر با اشکال رو به رو هستند:

• مهارت های حرکتی درشت

• مهارت های حرکتی ظریف

• واکنش های تعادلی

• تشخیص جوانب

• جهت یابی

• آگاهی و تصویر ذهنی از بدن

مهارت های حرکتی درشت و ظریف

تقسیم مهارت های حرکتی به دو گروه مهارت های حرکتی درشت و ظریف بسیار مشکل است، زیرا بیشتر فعالیت های حرکتی در هر دو گروه عضلانی انجام می شود.مهارت های حرکتی درشت شامل راه رفتن،دویدن،پریدن،لی لی کردن،جست زدن و گرفتن و پرتاب کردن توپ  می باشند. مهارت های ذکر شده در دوران مدرسه بیشتر در فعالیت های ترتیب بدنی قابل مشاهده است و دانش آموز را در حین بازی و انجام فعالیت های ورزشی با اشکال مواجه خواهد کرد.فعالیت های حرکتی ظریف نیازمند هماهنگی بسیار زیاد است و زیر بنای فعالیت های تحصیلی دانش آموز در کلاس درس را تشکیل می دهد.اکثر مهارت های مقدماتی نوشتن، گرفتن صحیح مداد در دست و مهارت های اولیه خواندن مانند دنبال کردن خطوط به توانایی اجرای صحیح حرکت های ظریف  از جمله بستن بند کفش، باز و بسته کردن دکمه و زیپ، استفاده از قیچی و.. بستگی دارد.ضعف در مهارت های حرکتی درشت و ظریف در اکثر کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری مشاهده می شود. هماهنگی دوطرفه Bilateral Coordination   توانایی استفاده از دو طرف بدن به طور هم زمان است. کودکانی که در این زمینه ضعف دارند در فعالیت های حرکتی درشت مثل پریدن، گرفتن توپ و ضربه زدن ریتمیک روی یک طبل مشکل دارند زیرا بیشتر این فعالیت ها نیازمند درگیری هم زمان دو دست است. همه کودکانی که تأخیر هماهنگی دوطرفه دارند بیشتر اوقات از یک دست استفاده می کنند، و از این رو در انجام مهارت های ظریف دستی نیز با مشکل رو به رو اند

مهارت های تعادلی

تعادل عبارت از توانایی جلوگیری از افتادن در جهت جاذبه و نیز بازگشتن به حالت اولیه است.کودکانی که فاقد چنین رابطه استواری با جاذبه زمین هستند، نمی توانند در محیط خود از رشد ساختار فضایی خوبی برخوردار باشند. به طور کلی تعادل در دو حالت ایستا و پویا مطرح می شود.اغلب کودکان با نقص در تعادل زیاد زمین می خورند و نمی توانند در فعالیت هایی مانند دویدن، جفت پا پریدن، لی لی کردن و.. تعادلشان را حفظ کنند.

تشخیص جوانب

مفهوم تشخیص جوانب با راست دستی و چپ دستی متفاوت است.تشخیص جوانب، آگاهی درونی از دو سمت بدن و تشخیص تفاوت های آن است.وسایل موجود در محیط پیرامونمان را فقط نسبت به بدن خود،در جهت های راست، چپ، بالا، پایین، دور و نزدیک می پنداریم.همچنین کودکانی که در تشخیص جوانب مشکل دارند نیز ممکن است در پریدن، حفظ تعادل روی یک پا و یا سه چرخه سواری دچار مشکل باشند.

جهت یابی

توانایی تشخیص راست از چپ، بالا از پایین و جلو از عقب جهت یابی نامیده می شود.در صورتی که آگاهی درونی کودک در مورد تشخیص جوانب کامل شود، وی آمادگی خواهد داشت تا مفاهیم جهات را به محیط پیرامون خود انتقال دهد.کودکان با اختلال در جهت یابی، در مهارت خواندن ضعیف عمل می کنند.همچنین برعکس نویسی نیز که یکی از انواع اختلالات دیکته نویسی در کودکان اختلال یادگیری است از ضعف در مهارت جهت یابی منشا می گیرد

آگاهی و تصویر ذهنی از بدن

آگاهی کامل فرد از بدن خویش، برآورد صحیح از اندازه بدن و احساس فرد نسبت به بدن و اجزا آن را آگاهی ذهنی از بدن Body image می گویند.آگاهی از بدن نقطه شروع تمامی فعالیت های حرکتی در کودک است

کاردرمانی درکی _ حرکتی در کودکان چگونه انجام می شود؟

خط مشی کاردرمانی درکی حرکتی هدایت کردن فعالیت‌های کودکان در مهارت هایی است که باعث تقویت ادراک و حرکت آنها می‌شود و این روند باعث بهبود عملکرد کلی حرکتی آنها خواهد شد. کاردرمانی حرکتی در واقع مدل تجزیه شده یک مهارت اصلی می باشد که کودک با استفاده از این مهارت های کوچکتر می‌تواند به مهارت اصلی و کلی مسلط تر شود. تمرینات درکی حرکتی از تجربیات حسی و حرکتی کودک که بارها و بارها تکرار می‌شود شکل می‌گیرد و باعث تقویت آن ها شده و می تواند درتعیین واکنش کودک نسبت به محیط نقش مهمی داشته باشد. هنگامی که کودک تحت درمان درکی حرکتی قرار می‌گیرد معمولاً واکنش مناسب تری به فیدبک های محیطی می دهد و باعث می شود که بی‌توجهی و استرس و ناامیدی را کاهش دهد.کلید پیشرفت مهارت‌های ادراکی اعمال یک رژیم مداوم و متنوع حرکتی و حسی است ، مادامی که واکنش‌های صحیح در کودک شکل می‌گیرد مغز در انجام فعالیت‌های فکری بهتر عمل می کند

مهمترین اهداف کاردرمانی درکی حرکتی در کودکان

۱٫ رشد حرکتی و شناختی با تمرکز روی بهبود حرکات و مهارت های شناختی

۲٫ بهبود تعادل و هماهنگی حرکتی

۳٫ افزایش هماهنگی چشم و دست، چشم و پا و فعالیت های دو طرفه

۴٫ تقویت مهارت های دیداری و شنیداری از جمله تعقیب بینایی، تمییز شنیداری، تمرکز، هدایت و کنترل دست ها و بدن

۵٫ کمک به رشد مهارت های حرکتی ظریف مانند قیچی کردن، نقاشی کردن و..

۶٫ افزایش سرعت پاسخ دهی به محرک ها( Reaction time)

7. بهبود توالی های حرکتی( حافظه )

چه کودکانی به کاردرمانی درکی_ حرکتی نیاز دارند؟

• کودکان با اختلال هماهنگی حرکتی و کلامزی

• کودکان اوتیسم، بیش فعالی و نقص در توجه و تمرکز

• کودکان با اختلال یادگیری

• کودکان فلج مغزی در انتهای برنامه درمانی

• کودکان با مشکلات پردازش حسی