کاردرمانی در اوتیسم

ASD یا اختلال طیف اوتیسم یکی از شایع ترین اختلالات شناخته شده در جهان است که شیوع آن از سال ۲۰۰۰ به طور چشمگیری رو به افزایش رفته است. این موضوع سبب اهمیت اوتیسم و روش های درمانی آن در دهه های اخیر شده است. اگرچه درمان دائمی برای اوتیسم وجود ندارد ، اما تشخیص زودهنگام و مداخله می‌تواند به کنترل علائم آن کمک کند .در بین درمان های مطرح شده کاردرمانی جز تاثیرگذارترین روش ها برای کودکان با اختلال اتیسم بوده است. در این مقاله تلاش کرده ایم  که شما را با اهمیت کاردرمانی در کودکان اوتیسم،ارزیابی ،درمان و رویکردهای مختلف آن بیشتر آشنا کنیم.

مختصری از اوتیسم

اوتیسم یک اختلال پیچیده ی عصبی _ رشدی است که هماهنگی بین بخش های مختلف مغزی را برهم می زند و با علائم و نشانه های مختلف در کودکان ظاهر می شود. اختلالات طیف اوتیسم معمولا تا قبل از ۳ سالگی با نشانه های فقدان یا تاخیر در زبان و تکلم، اختلال در تعاملات اجتماعی ، رفتارهای تکراری و علایق محدود در کودک تشخیص داده می شود. . علائم اوتیسم از فردی به فردی دیگر بسیار متفاوت است و همین موضوع سبب شده تا رویکردها و متدهای درمان در کاردرمانی نیز متناسب با شرایط و ویژگی های هر فرد تعیین شود. پیشنهاد می شود برای آشنایی بیشتر با علائم طیف اوتیسم مقاله ­ی اوتیسم چیست؟ را در بخش مقالات سایت مطالعه فرمایید.

 

چرا کاردرمانی در درمان کودکان مبتلا به اوتیسم اهمیت دارد؟

کاردرمانگر نقش مهمی در مداخله­ ی اولیه در درمان کودکان اوتیسم دارد.کاردرمانی با به کارگیری رویکردها و روش های درمانی متفاوت سبب ارتقاء، حفظ و توسعه­ ی مهارت های لازم در کودکان  مبتلا به اوتیسم شده و در نهایت عملکرد فردی و اجتماعی آنها را بهبود می بخشد. از آنجایی که به هم ریختگی حسی، رفتارها و علایق تکراری و اجتناب از ارتباط با هم سالان در اکثر کودکان طیف اوتیسم دیده می شود کاردرمانگر تلاش می کند تا کودک را به یکپارچگی حسی نزدیک تر کرده و از این طریق سبب آرامش بیشتر، حذف یا کاهش رفتارهای نادرست و ارتقاء مهارت های اجتماعی شود.

فرآیند ارزیابی در کودک مبتلا به اوتیسم چگونه انجام می شود؟

متخصص کاردرمانگر دانش کامل و همه جانبه ای در حیطه­ ی رشد کودک دارد. به عبارتی دیگر او می داند که کودک در هر سنی چه طور در فعالیت های مراقبت ازخود، بازی و تحصیل عمل می کند، از تاثیرگذاری نقش خانواده و محیط در کیفیت این عملکردها آگاه است و مشکلات و محدودیت های کودک را برای ایفای هر یک از این مهارت ها را می شناسد، بنابراین با اصلاح، تغییر و تطابق در عملکردهای کودک به او کمک می کند تا وظایفش را در هر حیطه بهتر اجرا کند. از آنجایی که این کودکان معمولا با مشکلات شناختی و زبانی همراه هستند بهترین ابزار ارزیابی برای درمانگران مشاهده عملکرد کودک حین فعالیت است. خانواده در این بین نقش پررنگی دارد. در اکثر موارد ارتباط خانواده با کودک در حین اجرای یک  فعالیت به درمانگر در شناخت محدودیت ها و عوامل بازدارنده کمک می کند و سبب موفقیت بیشتر درمان می شود. علاوه بر این مشاهده ممکن است خارج از محیط کلینیک در خانه یا مدرسه انجام گیرد. به طور کلی می توان گفت که ارزیابی در این کودکان به شکل تئوری و محدود به تست های استاندارد نمی باشد و نیازمند همکاری خانواده و در صورت نیاز معلم مدرسه با تیم درمان است.

اهداف کاردرمانی در کودکان با اختلال اوتیسم چیست؟

هدف اصلی در کاردرمانی فرد مبتلا به اوتیسم افزایش استقلال در فعالیت های  مراقبت از خود (غذا خوردن، بهداشت فردی ،توالت رفتن، لباس پوشیدن و …)، بازی و اوقات فراغت، تحصیل و یادگیری، خواب و استراحت، کار و مشارکت اجتماعی می باشد. به طور کلی هدف گذاری در درمان این کودکان به دو شیوه اجرا می شود: ۱٫ به طور مستقیم بر روی حیطه های کاری ، یعنی افزایش توانایی در انجام کارها مانند: بازی، مراقبت از خود یا فعالیتهای یادگیری و مدرسه ، کار شود. ۲٫ بر روی اجزای عملکرد که برای انجام این کارها پیش نیاز و ضروری هستند، کار شود . در اینجا باز هم هدف نهایی، قادر ساختن کودک به انجام کارهاست اهداف کاردرمانی بر اساس نتیجه­ ی ارزیابی در هر کودک متفاوت خواهد بود با این وجود مهمترین اهداف درمانی در افراد مبتلا به اوتیسم به شرح زیر می باشد: • یادگیری و بهبود مهارت های مراقبت از خود مانند توالت رفتن، لباس پوشیدن،غذا خوردن و… • ارتقاء مهارت های ارتباطی و اجتماعی کودک نظیر بازی با سایر هم سالان، حضور در مدرسه و ارتباط با سایر هم کلاسی ها، کنترل هیجان و بروز احساسات  و.. • رسیدن به یکپارچگی حسی، کاهش اضطراب و آشفتگی کودک ناشی از عدم پردازش حواس • بهبود مهارت های حرکتی درشت و افزایش ثبات در عضلات مرکزی بدن به منظور بهبود فعالیت هایی نظیر دویدن،دوچرخه سواری کردن و.. • رشد مهارت های حرکتی ظریف و بهبود مهارت های ترسیمی • افزایش هماهنگی و برنامه ریزی حرکتی • افزایش توجه،تمرکز و مهارت های شناختی

با رویکردهای مختلف کاردرمانی در افراد مبتلا به اوتیسم بیشتر آشنا شویم

کاردرمانگر از حوزه ها و رویکردهای متفاوتی برای کودکان با اختلال طیف اوتیسم استفاده می کند. انتخاب هر کدام از این روش ها با درنظرگرفتن  ویژگی های کودک  و اولویت های درمان توسط درمانگر انجام میشود. • درمان یکپارچگی حسی: حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد کودکان اوتیسم مشکلات پردازش حسی دارند. آنها ممکن است محرکات محیطی را بیش از حد نرمال درک کنند یا نسبت به تحریکات پاسخ کمتری نشان دهند. به طور مثال ممکن است صداهایی را که دیگران از محیط دریافت می کنند را نادیده بگیرند یا برعکس برخی از صداها که برای سایرین آزار دهنده نیست منجر به پاسخ بسیار زیاد در آنها شود. برخی از آنها بسیار منفعل و ساکت بوده و از حرکت اجتناب می کنند در حالی که عده ای دیگر بسیار پر جنب و جوش هستند و کلیشه های آزار دهنده دارند. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه پیشنهاد می کنیم مقاله­ ی پردازش حسی در کودکان اوتیسم را مطالعه فرمایید. • توانبخشی شناختی: اغلب کودکان اتیسم در توجه و تمرکز، توانایی درک عقاید و دیدگاه های دیگران (تئوری ذهن)،عملکردهای اجرایی سطوح بالا نظیر قضاوت،محاسبه، برنامه ریزی و یادگیری علوم متفاوت و..با مشکل مواجه اند.از این رو کاردرمانگر ذهنی با به کارگیری توانبخشی شناختی به عملکرد بهتر این کودکان کمک می کند. • کاردرمانی جسمی و حرکتی: این کودکان به طور معمول با چالش های زیادی در زمینه با هماهنگی و برنامه ریزی حرکتی،تعادل و مهارت های حرکتی ظریف روبرو هستند. از این رو درمانگر به رفع و بهبود این مشکلات با استفاده از تکنیک های کاردرمانی جسمی می پردازد. • بازی درمانی: کودک مبتلا به اتیسم در مهارت های فردی (مانند مراقبت از خود،لباس پوشیدن و غذا خوردن و..) ،بازی کردن با اسباب بازی ها و سایر کودکان، مهارت های IADL مانند تعاملات و روابط اجتماعی،حضور در مکان های عمومی مثل پارک اتوبوس و.. ضعیف عمل می کند. بنابراین کاردرمانگر با استفاده از تکنیک های مختلف در بازی درمانی به ارزیابی و درمان نقاط ضعف آنها می پردازد و به بهبود عملکرد فردی و اجتماعی در آنها کمک می کند. •رفتار درمانی: کاردرمانگر با استفاده از رویکرد های مختلفی مانند روش درمان پاسخ محور Pivotal Response Training،درمان رفتار کلامی و.. ، همچنین برگزاری جلسات آموزشی برای خانواده به کاهش و حذف رفتارهای نامطلوب  در کودکان کمک می کند.