کاردرمانی بینایی
کاردرمانی بینایی چیست؟
کاردرمانی بینایی (Visual Therapy / Visual Rehabilitation در کاردرمانی) مجموعهای از ارزیابیها و تمرینهای تخصصی است که به مغز کمک میکند:
اطلاعاتی که از چشمها میآید را درست پردازش کند
چشمها با هم و با بدن هماهنگتر کار کنند
بینایی در فعالیتهای روزمره (نوشتن، خواندن، حرکت، تعادل، یادگیری…) کارآمد شود
نکته خیلی مهم:
کاردرمانی بینایی با چشمپزشکی فرق دارد
چشمپزشک → ساختار چشم (نمره عینک، بیماری چشم)
کاردرمانگر بینایی → پردازش مغزی بینایی
بینایی فقط دیدن نیست!
بینایی یعنی:
مغز چه چیزی را میبیند
چطور آن را تفسیر میکند
و چطور بر اساسش عمل میکند
حدود ۸۰٪ یادگیری کودک از طریق بینایی انجام میشود.
مهارتهای اصلی بینایی که در کاردرمانی کار میشود.
1️⃣ توجه بینایی (Visual Attention)
توانایی تمرکز روی محرکهای دیداری
???? مشکلش یعنی:
زود حواسپرتی
گمکردن خط موقع خواندن
نگاه نکردن به معلم یا تخته
2️⃣ دنبالکردن چشمی (Visual Tracking)
توانایی دنبالکردن یک شیء متحرک با چشم
???? مشکلش یعنی:
جا انداختن کلمات
خواندن کند
مشکل در توپبازی
3️⃣ حرکات ساکادیک چشم
پرش سریع چشم بین دو نقطه (مثلاً از یک کلمه به کلمه بعدی)
???? مشکلش یعنی:
خواندن خیلی سخت
دوبارهخوانی زیاد
خستگی زودهنگام چشم
4️⃣ هماهنگی دو چشم (Binocular Vision)
اینکه هر دو چشم با هم کار کنند
???? مشکلش یعنی:
دوبینی
سردرد
بستن یک چشم موقع کار
فرار از نوشتن و خواندن
5️⃣ تشخیص دیداری (Visual Discrimination)
تشخیص تفاوتها و شباهتها
???? مشکلش یعنی:
اشتباه گرفتن حروف (ب/د، پ/ت)
اشتباه در اعداد
خطای املایی زیاد
6️⃣ حافظه دیداری (Visual Memory)
یادآوری آنچه دیدهایم
???? مشکلش یعنی:
حفظ نکردن شکل حروف
فراموشکردن مسیر
ضعف در دیکته
7️⃣ سازماندهی دیداری – فضایی
درک فاصله، جهت، موقعیت
???? مشکلش یعنی:
بدخطی
فاصله نامنظم بین کلمات
برخورد با اشیا
مشکل در پازل و لگو
8️⃣ هماهنگی چشم و دست
دیدن + انجام حرکت دقیق
???? مشکلش یعنی:
ضعف در نوشتن
قیچیکردن سخت
مشکل در ورزشها
نقش درمانگر در کاردرمانی بینایی
???? 1. ارزیابی تخصصی
درمانگر:
با تستهای استاندارد
مشاهده عملکرد کودک یا بزرگسال
بررسی تکالیف روزمره
دقیقاً مشخص میکند کدام مهارت بینایی مشکل دارد
???? 2. طراحی برنامه اختصاصی
هیچ برنامهای کپی نیست
بر اساس:
سن
مشکل اصلی
سطح مغز و بدن
هدف خانواده یا فرد
???? 3. اجرای تمرینها
تمرینها ممکن است شامل:
بازیهای دیداری
تمرینهای حرکتی
ابزار نوری
تمرینهای کاغذی
فعالیتهای تعادلی
???? 4. آموزش تمرین خانگی
درمانگر:
تمرین ساده برای خانه میدهد
نحوه درست انجام را آموزش میدهد
پیشرفت را بررسی میکند
???? 5. پایش پیشرفت
تغییر برنامه در صورت نیاز
افزایش سختی تمرینها
گزارش پیشرفت به والد یا خود فرد
چه زمانی بفهمیم کاردرمانی بینایی لازم است؟
???? در کودکان:
اگر کودک:
از خواندن فرار میکند
زود خسته میشود
بدخط است
دیکته ضعیف دارد
تمرکز ندارد
دستوپاچلفتی است
توپ را نمیگیرد
اشکال را برعکس میکشد
???? حتی اگر چشمپزشک گفته «چشمش سالمه»
???? در بزرگسالان:
سردردهای مداوم
خستگی چشم
دوبینی
مشکل تمرکز
پس از سکته، ضربه مغزی، اماس
افت عملکرد شغلی یا مطالعه
اهمیت کاردرمانی بینایی
✅ پیشگیری از مشکلات تحصیلی
✅ افزایش تمرکز و اعتمادبهنفس
✅ بهبود خواندن و نوشتن
✅ کاهش اضطراب و فرار از تکلیف
✅ بهبود هماهنگی بدن
✅ افزایش استقلال فرد
اگر کاردرمانی بینایی انجام نشود چه میشود؟
❌ کودک تنبل خطاب میشود
❌ مشکلات یادگیری شدیدتر میشود
❌ اعتمادبهنفس پایین میآید
❌ اضطراب و افت تحصیلی
❌ مشکل تا بزرگسالی باقی میماند
یک نکته خیلی مهم
خیلی وقتها:
مشکل «توجه» یا «یادگیری» در اصل مشکل بینایی پردازشی است.
پیام بگذارید