ضربه مغزی. اهمیت کاردرمانی پس از آسیب مغزی

آیا تا کنون تجربه آسیب به سر را برای خود و یا اطرافیانتان داشته اید؟ضربه مغزی چیست و چه علائمی دارد؟در صورت بروز ضربه به مغز چه نکاتی را در نظر بگیریم؟ در این مقاله به بررسی جامع ضربه مغزی، علل آن، انواع ضربه مغزی، علائم و روش های درمان در آن پرداخته ایم

ضربه مغزی چیست؟

چنانچه به سر ضربه وارد شود یا مهره‌های گردن به گونه‌ ای جا به جا شود که سر و مغز به سرعت رو به جلو و عقب تکان بخورد، ضربه مغزی رخ می‌دهد. به عبارت دیگر هر گونه جراحتی که به مغز، جمجمه یا لایه های روی آن وارد می شود را نوعی آسیب به سر ( Head Injury) به حساب می آورند. این آسیب می تواند از یک تورم و کبودی ساده تا ضربه مغزی (آسیب تروماتیک به مغزTBI ) متغیر باشد. ضربه مغزی ممکن است برای  افراد حین سقوط از بلندی، سانحه رانندگی یا هر اتفاق دیگری رخ دهد. به علاوه شرکت در ورزش‌های پربرخورد مانند فوتبال یا بوکس نیز احتمال وقوع ضربه مغزی را افزایش می‌دهد

علل آسیب به سر

آسیب به سر دلایل متعددی می تواند داشته باشد.از سانحه تصادف گرفته تا سقوط از بلندی یا برخورد های فیزیکی شدید. به طور کلی علت های آسیب به سر را به دو دسته کلی تقسیم می کنند: آسیب های ناشی از اصابت ضربه و آسیب های ناشی از تکان های شدید آسیب های ناشی از اصابت ضربه • تصادف های رانندگی • صدمات ورزشی این نوع از آسیب دیدگی به ویژه در ورزش های پر برخورد مانند بوکس، هاکی، راگبی و فوتبال امریکایی متداول است • ضرب و شتم فیزیکی بر اساس گزارش مراکز پیشگیری و کنترل بیماری ایالات متحده، یازده درصد ضربه‌های مغزی این کشور نتیجه خشونت و ضرب و جرح است • افتادن و زمین خوردن آسیب های ناشی از تکان های شدید سر مغز در مایع مغزی شناور است که از آن در برابر ضربه‌ و تکان محافظت می‌کند. تکان خوردن یا ضربه دیدن شدید و ناگهانی سر باعث می‌شود که مغز محکم به جمجمه برخورد کند و در نتیجه در پی پاره شدن عصب‌های فیبری و رگ‌های خونی زیر جمجمه با تجمع خون مواجه شویم.این نوع از آسیب بیشتر در کودکان و نوزادان دیده می شود

انواع ضربه مغزی

آسیب های وارد به سر را به دو گروه آسیب های منتشر مغزی و صدمات مغزی کانونی  تقسیم بندی می کنند ضربه‌هایی که تمامی مغز را درگیر می‌کنند، باعث «آسیب‌های منتشر» می‌شوند. انواع آسیب‌های منتشر عبارتند از: ۱٫ کانکاشن یا تکان مغزی، یک ضربه مغزی خفیف است که باعث کاهش کوتاه مدت سطح هوشیاری می‌شود ۲٫ ضایعات منتشر آکسونی، عبارتند از برش و کشش سلول‌های عصبی در سطح سلولی ۳٫ خونریزی تحت عنکبوتیه‌ تروماتیک، به خونریزی در فضای اطراف مغز گفته می‌شود. در این حالت، خون روی سطح مغز پخش شده و باعث عوارض مختلفی می‌‌شود آسیب‌هایی که به نواحی خاصی از مغز وارد می‌شوند «صدمات مغزی» کانونی نام دارند، انواع صدمات مغزی کانونی عبارتند از: ۱٫ کوفتگی، عبارت است از یک کبودی که به دلیل وارد آمدن ضربه شدیدی به مغز، در ناحیه‌ای از آن ایجاد می‌شود ۲٫ هماتوم، یک لخته خونی ناشی از پارگی یک رگ خونی است. هماتوم می‌تواند کوچک بوده یا رشد کند و به مغز فشار بیاورد ۳٫ آنوریسم مغزی، یک رگ خونی ضعیف در مغز است که گاهی اوقات به شکل غیرمنتظره‌ای پاره می‌شود. آنوریسم‌ها معمولاً هنگام استرس یا وارد آمدن ضربه به مغز پاره می‌شوند

علائم ضربه مغزی

توجه داشته باشید که همه علائمی که در زیر مطرح می کنیم بلافاصله پس از حادثه رخ نمی دهند. پس لازم است که ساعت ها یا حتی روزها پس از ضربه، علائم خود را زیر نظر داشته باشید. در اینجا علائم آسیب را به دو دسته ی خفیف و شدید تقسیم می کنیم. علائم آسیب خفیف عبارتند از: • سردرد • احساس سبکی در سر • سر گیجه • گیجی خفیف (به لحاظ ذهنی) • حالت تهوع • احساس زنگ زدن گوش ها به صورت موقتی علائم آسیب شدید، بسیاری از علائم خفیفی را که گفتیم در بر می گیرد. اما علاوه بر آنها موارد زیر هم مشاهده شده است: • استفراغ • مشکلات تعادلی و هماهنگی • از هوش رفتن • تشنج • مشکل جدی در آگاهی از زمان، مکان و شخص • اختلال در تمرکز چشمی • حرکات چشمی غیر عادی • ماندگاری یا بیشتر شدن سردرد • فقدان حافظه • اختلال در کنترل عضلات • بیرون آمدن مایع شفاف از گوش یا بینی • تغییرات خلقی

علائم ضربه مغزی در کودکان

آسیب سر در کودکان بسیار رایج است؛ اما بیان علائم در نوزادان و کودکان دشوار است زیرا آنها نمی‌توانند چگونگی احساسشان را توصیف کنند. سرنخ‌های علائم این ضربه در کودکان شامل موارد زیر است: ۱٫ خیره شدن به یک قسمت ۲٫ تحریک پذیری و خستگی ۳٫ از دست دادن تعادل و پیاده‌روی ناپایدار ۴٫ گریه بیش از حد ۵٫ تغییر الگوهای خوردن یا خوابیدن ۶٫ عدم علاقه به اسباب بازی‌های مورد علاقه ۷٫ استفراغ مکرر ۸٫ از دست دادن آگاهی طولانی مدت بیش از ۳۰ ثانیه ۹٫ سردردی که در طول زمان بدتر می‌شود ۱۰٫ تغییرات در رفتار او، مانند تحریک پذیری ۱۱٫ تغییرات در هماهنگی فیزیکی ۱۲٫ سردرگمی یا بی نظمی، مانند مشکل تشخیص مردم یا مکان‌ها ۱۳٫ صحبت کردن دشوار یا تغییرات دیگر در گفتار اگر به دنبال مشاوره، ارزیابی و درمان های توانبخشی پس از ضربه مغزی هستید با متخصصین ما در کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی قادریان تماس حاصل فرمایید.تلفن تماس: ۰۲۶۳۲۷۱۷۳۳۷_۰۹۳۳۱۸۵۳۹۱۸

تشخیص ضربه مغزی چگونه است؟

متخصص مغز و اعصاب ابتدا سؤالاتی را در مورد نحوه و شرایط رخ دادن آسیب پرسیده و با انجام یک معاینه، ناحیه سر را لحاظ وجود هرگونه علائم تروما از جمله کبودی یا تورم بررسی می‌کند. به علاوه، در چنین مواردی معاینه عصبی بیمار نیز ضروری است؛ در این نوع معاینه، متخصص مغز و اعصاب از معیار کُمایِ گلاسکو، که یک تست ۱۵ نقطه‌ای برای دسته‌بندی شدت آسیب‌دیدگی به انواع خفیف، متوسط یا شدید است استفاده می‌ کند. در این مرحله متخصص مغز و اعصاب توانایی بیمار را در زمینه‌‌های زیر بررسی می‌کند: • باز کردن چشم‌ها • توانایی دادن پاسخ صحیح به پرسش‌های جهت‌یابی • توانایی پیروی از دستورها در پایان اعداد به دست آمده از تمام فعالیت‌ها با یکدیگر جمع می‌شوند تا امتیاز کلی معیار کُمایِ گلاسکو به دست بیاید سپس، متخصص مغز و اعصاب برای کمک به تشخیص، دستور به انجام آزمایش‌های بیشتری مانند سی تی اسکن، ام آر آی، ام آر اس  می‌دهد

 

 

درمان ضربه مغزی

اگر بعد از ضربه، خونریزی باز وجود داشته باشد، ممکن است پزشک از بخیه استفاده کرده و سپس بانداژ کند. درمان های بعدی آسیب پیش آمده به نوع و شدت آن بستگی دارد اگر آسیب خفیف بوده باشد ممکن است غیر از درد، علامت دیگری نداشته باشید. در این گونه موارد معمولا توصیه می شود مسکنی مثل استامینوفن مصرف بشود. غالبا داروهای ضدالتهابی غیر استروییدی (NSAID) مثل ایبوبروفن و آسپیرین تجویز نمی شوند. چون این داروها می توانند خونریزی ها را (در صورت وجود) بدتر کنند اما اگر آسیب شما شدید تشخیص داده بشود ممکن است که بستری شوید. این که طی دوره بستری چه اقداماتی برای شما انجام شود، باز هم به شدت آسیب و نوع تشخیص بستگی دارد و با تصمیم پزشک انجام می شود. از جمله درمان هایی که برای آسیب شدید استفاده می شوند موارد زیر رایج هستند: ۱٫ مصرف داروها در آسیب های شدید مغزی ممکن است پزشک داروهای ضد تشنج برای پیشگیری از تشنج های احتمالی در یک هفته پس از آسیب و داروهای ادرار آور جهت کاهش فشار مغز را تجویز کند ۲٫جراحی ۳٫توانبخشی اگر آسیب شدیدی به سرتان وارد شده باشد، برای اینکه بتوانید کل عملکرد مغزتان را دوباره فعال کنید به توانبخشی نیاز دارید. توانبخشی کمک می کند تا حد امکان ظرفیت عملکردی مغز خود را بازیابی کنید

کاردرمانی پس از ضربه مغزی

با وجودی که استراحت اولین مرحله مهم در بهبود بیمار می باشد، استراحت بیش از حد یا کمتر از حد لازم می تواند تاثیرات منفی از نظر فیزیکی، احساسی و ذهنی برای بیمار داشته باشد.بنا بر این دریافت درمان های کاردرمانی پس از آسیب مغزی تا حد زیادی عوارش ناشی از ضربه را کاهش داده و به بازگشت سریع تر بیمار به شرایط قبل از آسیب کمک می کند. هر ضربه مغزی دارای شرایط منحصر به فرد است و کاردرمانگر می تواند ویژگی های خاص ضربه مغزی را تشخیص دهد. در این حالت نه تنها کاردرمانی علائم مشکل را درمان می کند، بلکه علاوه بر این یک قدم به جلو برداشته و مطمئن می شود سیستم وستیبولار و تعادل بدن و نیز عملکرد ادراکی مغز نیز به حالت عادی باز گشته و از شرایط مورد خوبی برخوردار است. در برنامه های کاردرمانی تاکید اصلی بر برنامه های حرکتی اکتیو است. در این حالت آموزش بیمار نقش اساسی در برنامه توانبخشی وی دارد. به خاطر اینکه هیچ دو مورد ضربه مغزی با یکدیگر مشابه نیستند، متخصص کاردرمانی علائم و نیز محدودیت های ایجاد شده برای هر بیمار را به طور جداگانه ارزیابی می کند. کاردرمانی می تواند به بهبود تعادل بیمار, کاهش مشکلات شناختی, افزایش توانایی فرد در نشستن, ایستادن, حرکت در تخت, کاهش گرفتگی و درد و اسپاسم های عضلانی, کاهش خطر زمین خوردن, افزایش سطح انرژی, افزایش استقلال فرد و کیفیت زندگی بیماران کمک کند از دیگر اهداف کاردرمانی می توان به بررسی عملکرد در محیط شخصی و برآورده کردن نیازهای فرد در زمینه ی تجهیزات توانبخشی اشاره کرد توانبخشی ضربه مغزی با هدف بازگرداندن شما به زندگی عادی و روزمره انجام می شود

مداخلات کاردرمانی پس از ضربه مغزی

• تمرینات تقویتی برای افزایش قدرت عضلات • تمریناتی برای ایجاد استقامت و کاهش خستگی • تمرینات کششی برای جلوگیری از کوتاهی های عضلانی • کاهش گرفتگی، درد و اسپاسم های عضلانی • بهبود تعادل و راه رفتن • بازآموزی الگوهای طبیعی حرکت • آمورش پوزیشن دهی صحیح بیمار در هنگام خوابیدن، نشتن، ایستادن • آمورش نحوه صحیح انتقال از ویلچیر، تخت خواب، صندلی اتومبیل و.. • آموزش استراتژی های جبرانی جهت حفظ عملکرد بیمار • توانبخشی شناختی و حل مساله