در رابطه با سیستم وستیبولار و اختلال پردازش حس تعادل در کودکان چه می دانید؟

حس تعادل چیست و چه نقشی در تکامل کودک بر عهده دارد؟ کودکان با اختلال در پردازش حس وستیبولار چه نشانه هایی دارند؟ تحریکات وستیبولار چگونه انجام می شود؟ کاردرمانی چه نقشی در بهبود این اختلال خواهد داشت؟ در ادامه به توضیح کامل سیستم تعادلی دربدن، نحوه عملکرد و مشکلات ناشی از آن در کودکان پرداخته ایم

سیستم وستیبولار چیست؟

در گوش داخلی ساختمانی به نام دستگاه وستیبولار (دهلیزی) وجود دارد که به آن سیستم تعادلی نیز گفته می شود. این سیستم عمدتا input هایی را از محیط حرکتی و مو قعیت در فضا فراهم می کند و به مغز می فرستد. همان طور که حرکات ما شامل حر کات چر خشی وجابجایی است، سیستم وستیبولار نیز برای نشان دادن این حرکات از کانالهای نیم دایره ای ( حرکات چرخشی) و اتولیت ها ( حرکات خطی و افقی ) تشکیل شده است که درون آنها با مایع و سلولهای مویی پر شده است. وقتی سر حرکت می کند، مایع درونی به حرکت درآمده وسلولهای مویی را تحریک می کند . سپس سیگنال هایی به ساختار های عصبی که حر کات چشم ما را کنترل می کند و عضلاتی که ما را سر پا نگه می دارند فرستاده شده و در مجموع سبب حفظ تعادل ما در حین حرکت می شوند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید حس دهلیزی، جزو اولین حس هایی است که در بدن شکل می گیرد. حس وستیبولار جنین از ۵ ماهگی کامل شده و در حقیقت زمانی که داخل رحم مادر حرکت می کند یا نسبت به حرکات او واکنش نشان می دهد، دارد از این حس کمک می گیرد

اهمیت حس وستیبولار

این حس نقشی کلیدی در رشد و تکامل کودک دارد، به ویژه برای مهارت های حرکتی او. در واقع رشد حس وستیبولار باعث می شود که کودک بیاموزد چگونه شروع به  راه رفتن کند، جنب و جوش داشته باشد و چه مواقعی لازم است استراحت کند. همچنین کودک برای خودتنظیمی (تنظیم کردن خلق و خوی خود) و واکنش های خود به وقایع محیط، نیازمند به سیستم وستیبولار است. از جمله مهم ترین وظایف وستیبولار در بدن می توان به موارد زیر اشاره کرد: • تعادل • تون عضلانی • حفظ پوسچر بدن • جهت یابی فضایی • هوشیاری • کنترل حرکات چشم

علائم و نشانه های اختلال پردازش حس وستیبولار

در بررسی علائم و نشانه های مشکل وستیبولار، همچون  اختلال پردازشی در سایر حواس،  نشانه ها در دو طیف حساسیت بیش از حد یا پر حسی (بیش حسی) و عدم حساسیت یا حس جویی (کم حسی) قابل بررسی می باشند ۱٫ ضعف در تعادل ۲٫ ضعف در توالی و هماهنگی حرکتی ۳٫ بیش فعالی یا عدم تمایل به حرکت ۴٫ ناتوانی در تشخیص موقعیت در فضا ۵٫ توجه و تمرکز ضعیف ۶٫ اشکال در کنترل حرکات چشمی ۷٫ اشکالاتی در خواندن و نوشتن ۸٫ تون عضلانی بالا یا پایین اگر هرکدام از این علائم را در کودک خود می بینید بهتر است جهت بررسی دقیق تر نشانه ها به یک متخصص کاردرمانی مراجعه کنید ارتباط با متخصصین کاردرمانی در کلینیک توانبخشی قادریان:۰۲۶۳۲۷۱۷۳۳۷_۰۹۳۳۱۸۵۳۹۱۸

علائم بیش حسی وستیبولار

زمانی که اطلاعاتی که به مغز مخابره می شود، بسیار شدیدتر از حالت نرمال پردازش گردد، پرحسی وستیبولار رخ داده است. کودکی که بیش حسی در حس وستیبولا دارد، معمولا دچار حالاتی به شرح زیر می شود: • ضعف در تعادل • اجتناب از ورزش و بازی های حرکتی • تجربه سرگیجه و در حالات شدیدتر استفراغ هنگام سوار شدن در ماشین، قطار و.. • ترس از آسانسور و پله برقی • ترس از ارتفاع و بالا پایین رفتن از پله • اجتناب از فعالیت های پر جنب و جوش • اضطراب در صورت قرار گیری در محیط جدید

کم حسی وستیبولار

زمانی که سیستم وستیبولار اطلاعات کمتری به مغز مخابره می کند یا مغز آن ها را کمتر ثبت و پردازش می کند، به اصطلاح گفته می شود که شخص دچار کم حسی در حس وستیبولار است.در حالتی که فرد دچار کم حسی وستیبولار شده باشد، علائمی به شرح زیر ممکن است برای او مشاهده شود: • ضعف در تعادل و افتادن های مکرر • تون عضلانی پایین • ضعف در کنترل حرکات چشمی • ضعف در هماهنگی حرکتی • اشکال در تمرکز و ادامه فعالیت • بی قراری و اجتناب از انجام فعالیت هایی که نیاز به نشستن دارد مانند آرام نشستن روی صندلی و نوشتن تکالیف • اشتیاق به انجام فعالیت های پر جنب و جوش،علاقه مند به آویزان شدن از تاب و صندلی، دویدن، پریدن و چرخیدن در نتیجه تمامی موارد فوق می توان گفت احتمال اینکه ارتباط کودک با کودکان دیگر و بازی های گروهی مختل شود، بسیار بالا است

درمان اختلال حس تعادلی در کودکان

نقش اصلی در درمان بر عهده کاردرمانگر است.کاردرمان حسی پس از ارزیابی سیستم وستبولار بنا بر نیاز کودک و طبق یک برنامه و رژیم حسی مشخص، تحریکات حسی وستبولار را در سطوح مشخص به مراجع ارائه می نماید. در کنار آن با به کارگیری درمان های درکی_حرکتی به طراحی تمرینات حرکتی که کودک در آن قسمت ضعیف است می پردازد و از این طریق به تعدیل حس وستیبولار کمک می کند.همچنین درمانگر در اتاق تاریک به تحریکات بینایی مختلف پرداخته و تلاش می کند تا مشکلات بینایی ناشی از حس وستیبولار را درمان کند

فواید کاردرمانی در کودکان با مشکلات پردازش حس وستیبولار

۱٫ تنظیم تون عضلانی و واکنش های پوسچرال( کنترل راستای بدن و سر و گردن) ۲٫ بهبود تعادل ۳٫ بهبود برنامه ریزی حرکتی در جهت انجام صحیح یک فرایند حرکتی ۴٫ افزایش هماهنگی حرکتی و هماهنگ کردن بهتر حرکات چشم و دست ۵٫ کنترل حرکات چشمی و کاهش استرابیسموس( انحراف چشمی) ۶٫ تنظیم سطح هوشیاری از طریق ارتباطات وسیع سیستم وستیبولار ۷٫ کاهش حرکات کلیشه ای و تکراری ۸٫ بهبود توجه و تمرکز