بیماری پارکینسون چیست؟ (علت،علائم،تشخیص،تاثیر مداخلات کاردرمانی در این بیماران)

پارکینسون دومین بیماری شایع نورودژنراتیو در جهان می‌باشد. پارکینسون بیماری‌ پیش‌رونده ای است و به مرور زمان بدتر می‌شود، اما معمولا روند این وخامت کُند است و بیش از چندین سال طول می‌کشد. تا به حال هیچ‌کس به علل این بیماری پی نبرده است، اما محققان همچنان در حال انجام مطالعات گسترده برای یافتن پاسخ این سؤال و اثبات علل احتمالی بیماری پارکینسون هستند.تشخیص و درمان به موقع به حفظ عملکرد و بهبود کیفیت زندگی در بیماران پارکینسون کمک بسیاری می کند.در ادامه این مقاله می خواهیم به بیماری پارکینسون، علت ،علائم و درمان آن بپردازیم

پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون (Parkinson’s Disease) یا PD ، برای اولین بار توسط دانشمند بریتانیایی دکتر جیمز پارکینسون در سال ۱۸۱۷ میلادی توصیف شد پارکینسون از شایع ترین بیماری های مخرب اعصاب به شمار می رود  و در آن ساقه مغز که در قسمت پایینی مغز قرار دارد دچار آسیب می شود.درون ساقه مغز منطقه کوچکی تحت عنوان ماده جسم سیاه وجود دارد که در تنظیم حرکات بدن نقش دارد.در بیماری پارکینسون، سلول ها در جسم سیاه، ساخت دوپامین (یعنی ماده ی شیمیایی که در مغز به ارتباط سلول های عصبی کمک می کند) را متوقف می کنند و در نتیجه دوپامین کاهش می یابد. با از بین رفتن سلول هایی که ترشح دوپامین را به عهده دارند مغز پیام های لازم در مورد چگونگی حرکت و زمان حرکت را دریافت نمی کند و این امر باعث از بین رفتن تدریجی کنترل عضلات می شود. بنابراین در این بیماران ممکن است حرکاتی مانند حرف زدن، نوشتن ،کارکردن، لباس پوشیدن و حتی پلک زدن به کندی انجام گیرد.علائم و نشانه های بیماری پارکینسون در ابتدا خفیف هستند و گاهی اوقات ممکن است نادیده گرفته شوند و به تدریج با پیشرفت سیر بیماری علائم تشدید می شوند

علت ابتلا به بیماری پارکینسون

همان‌طور که گفته شد سطوح پایین دوپامین در مناطقی از مغز که کنترل حرکات بدن را به عهده دارند، باعث بروز پارکینسون می‌شود. سطح دوپامین زمانی پایین می‌آید که سلول‌های عصبی در مناطقی از مغز تجزیه می‌شوند، اما دلیل تجزیه‌ی این سلول‌ها هنوز به‌درستی مشخص نیست. اگرچه محققان در حال بررسی دلایل بروز پارکینسون و ارتباط آن با مسائل ژنتیکی، رادیکال‌های آزاد و سموم موجود در محیط زیست هستند اما هنوز دلیل واقعی این بیماری تشخیص داده نشده است.

به نظر می‌رسد وجود یک ژن غیرطبیعی در برخی افراد منجر به بروز پارکینسون می‌شود، اما تاکنون دلایل کافی برای آنکه بتوان این بیماری را کاملا ارثی دانست به‌دست نیامده است. معمولا درصد کمی از افراد پارکینسون را از پدر، مادر و افراد درجه‌ی یک فامیل خود به ارث می‌برند اما این بیماری در افرادی که در سنین پایین‌تر دچار آن می‌شوند معمولا جنبه‌ی ارثی دارد

پارکینسون چه علائمی دارد؟

پارکینسون به شکل‌های مختلف خود را نشان می‌دهد برای مثال بازوهای بیمار هنگام راه رفتن تاب نمی‌خورد، بیمار با لکنت حرف می‌زند یا حالت‌های احساسی مختلف بر چهره‌اش نقش نمی‌بندد. بیماری به مرور خود را به روش‌های مختلفی مانند دشواری در راه رفتن نشان می‌دهد و غالباً با لرزش‌های جزیی یک دست شروع می‌شود هرچند رعشه نشانه شایع پارکینسون است، اما خود این اختلال باعث سفتی و گرفتگی عضلات یا آهسته شدن حرکات می‌شود. این بیماری هم علائم حرکتی و هم علائم غیرحرکتی دارد. مهم‌ترین علائم پارکینسون موارد زیر هستند:

• لرزش در هنگام استراحت لرزش دست اولین و شایع‌ترین نشانه این بیماری است که فرد و خانواده‌ی او را متوجه بروز مشکل می‌کند، گرچه همه‌ افراد مبتلا آن را تجربه نمی‌کنند. در این بیماری معمولا فقط یک دست یا پا، یا فقط یک طرف بدن دچار لرزش می‌شود. این لرزش معمولا زمانی که فرد بیدار است شدت می‌گیرد و در هنگام خواب علائم بیماری خفیف‌تر است. لرزش ممکن است چانه، لب‌ها و زبان فرد بیمار را هم درگیر کند. با پیشرفت بیماری، امکان سرایت لرزش به هر دو سمت بدن وجود دارد، اما در بیشتر موارد به یک طرف بدن محدود می‌شود. در حالی که فشارهای عاطفی و جسمی لرزش را تشدید می‌کند، خواب، استراحت و آرامش کامل، تحرک و فعالیت معمولا باعث کاهش یا توقف لرزش می‌شود

• سفتی یا رژیدتی و خشکی اندام یکی از رایج‌ترین نشانه‌های اولیه‌ این بیماری است که معمولا با کاهش چرخش بازو‌ در یک سمت بدن هنگام راه‌ رفتن بروز می‌کند و دلیل آن انقباض عضلات است. سفتی عضلات ممکن است در عضلات پا، صورت، گردن یا دیگر قسمت‌های بدن رخ دهد و باعث احساس خستگی و درد شود.در این حالت انجام امور روزمره با مشکلاتی روبرو می‌شود. مانند بلند شدن از روی صندلی، درازکشیدن، استفاده از حرکات بدن برای اشاره‌ کردن، حرکت صحیح انگشتان

• کندی حرکتی( برادی کینسیا) آغاز حرکات دشوار می شود و زمان بیشتری نیاز است تا فرد امور خود را انجام دهد

• عدم تعادل و اشکال در راه رفتن فرد مبتلا به پارکینسون در هنگام راه رفتن گام های کوچک و نزدیک به هم بر می دارد،به سمت جلو خم شده و به سختی می تواند بدنش را به اطراف بچرخاند.همگی این علائم به همراه محدودیت حرکتی و خشکی ایجاد شده در اندام ها سبب دشواری در حفظ تعادل برای بیمارمی شود

علایم پارکینسون ابتدا در یک سمت بدن ظاهر می شوند و با گذشت زمان به سمت دیگر بدن منتقل می‌شوند. عموما اولین علامت ها بین سنین ۵۰ تا ۶۰ سال و گاهی اوقات زودتر بروز می‌کند.علاوه بر موارد ذکر شده علائم دیگری نیز وجود دارد که ممکن است در همه افراد مشاهده نشود اما در صورت وجود توانبخشی و درمان آن حائز اهمیت است:

۱٫ نقص در هماهنگی حرکتی

۲٫حرکات غیر‌ارادی و اختلال کشیدگی طبیعی عضلانی

۳٫فقدان حالت‌های چهره برخی هنگام صحبت بی توجه به نظر می‌آیند (بدون حرکتی در صورت) برخی دیگر به شکل ثابت خیره می‌مانند و چشمانشان پلک نمی‌زند

۴٫صدای یکنواخت و یا لکنت زبان

۵٫اختلال در بلع

۶٫مشکلات حافظه، گیجی و زوال عقل

۷٫دست خط بسیار ریز و درهم بر هم

۸٫بی قراری در خواب و خستگی در طول روز

۹٫اختلال عملکرد جنسی

جهت مشاوره، ارزیابی و درمان توسط متخصصین ما در کلینیک توانبخشی قادریان،از طریق شماره های زیر تماس حاصل فرمایید

۰۹۳۳۱۸۵۳۹۱۸_۰۲۶۳۲۷۱۷۳۳۷

شیوع و پروگنوز بیماری پارکینسون

شیوع بیماری پارکینسون با بالا رفتن سن، افزایش می‌یابد به طوری که این بیماری بیش‌تر در افراد بالای ۶۰ سال تشخیص داده می‌شود و در صورت ابتلا در سنین پایین‌تر، به آن پارکینسون زودهنگام گفته می‌شود که در افراد ۲۰ تا ۴۰ ساله اتفاق می‌افتد و ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد پارکینسون را شامل می‌شود. پیشرفت بیماری پارکینسون و میزان اختلالی که در زندگی روزمره‌ فرد ایجاد می‌کند در هر بیمار متفاوت است. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری پارکینسون برای مدت طولانی زندگی‌ خواهند کرد، در حالی که برخی دیگر خیلی سریع‌تر غیرفعال می‌شوند. با درمان مناسب، بیماران می‌توانند زندگی طولانی و پویایی را تجربه کنند

تشخیص وارزیابی

تشخیص بیماری پارکینسون اغلب به صورت بالینی انجام می گیرد و با توجه به شرح حال و معاینه دقیق نورولوژیک توسط متخصص مغز و اعصاب انجام می شود

برای ارزیابی و تشخیص پارکینسون معمولا موارد زیر را انجام می دهند:

۱٫ضربه به انگشت دست و انگشت شست با هم و یا ضربه به پا برای بررسی کُندی حرکت مراجع

۲٫شل کردن دست برای مشاهده لرزش در حین استراحت

۳٫شل کردن عضلات حین حرکت گردن بازو ها و ساق پا به منظور بررسی سفتی اندام ها

۴٫حفظ تعادل ایستادن حین هل دادن آرام

برای تشخیص، بیمار باید حداقل از چهار علامت مهم بیماری (لرزش، کندی حرکتی،خشکی دست ها پاها و تنه،بی ثباتی وضعیتی و مشکلات تعادلی)   دوتای آنها را داشته باشد تا متخصص اعصاب بتواند صحت بیماری را به درستی تایید کند

معمولا اسکن های مغزی برای تشخیص پارکینسون استفاده نمی شوند. اگرچه می توانند برای رد کردن بیماری های دیگر و تشخیص افتراقی مورد استفاده قرار بگیرند

درمان بیماری پارکینسون

در حال حاضر بیماری پارکینسون درمان قطعی ندارد ولی با استفاده از دارو می توان علائم آن را کاهش داد. مؤثرترین داروی ضد پارکینسون ال دوپا ( دوپامین) به نام های تجاری Madopar & Sinemet می باشد که تمام علائم بیماری را کاهش می دهد ولی این دارو در دراز مدت عوارضی نیز دارد. به علت پیشرونده بودن سیر بیماری و کاهش تدریجی عملکرد فرد توانبخشی این بیماران و بویژه کاردرمانی حائز اهمیت است

کاردرمانی در بیماران پارکینسون چگونه انجام می شود؟

کاردرمانی در پارکینسون با هدف ارتقاء سلامت این بیماران و مشارکت در فعالیت های روزمره زندگی ، بهبود توانایی های ایشان در انجام وظایف مورد نظر صورت می گیرد. در مراحل اولیه بیماری تا بروز علائم محدودیت کارکردی یا روان‌شناختی، کاردرمانی به ندرت ضرورت پیدا می‌کند. در مراحل میانی کاردرمانگران باید کاهش تحرک، عدم هماهنگی حرکتی و فقدان مهارت در حرکات آرام را بررسی نمایند. با توجه به مرحله بیماری الزامات کاردرمانی متغیر است. انواع مختلفی از درمان های فیزیکی وجود دارند که می توانند به حل مشکلات حرکتی ناشی از بیماری پارکینسون کمک کنند. تمرینات تقویت عضلانی، تمرینات کششی و حفظ دامنه حرکتی اندام، تمرینات تعادلی و هماهنگی حرکتی از جمله برنامه های درمانی کاردرمانگر در بیماران مبتلا به پارکینسون است. همچنین مداخلات کاردرمانی برای بیماران در موارد زیر بسیار کمک کننده است:

• مشکلات تعادلی

• خستگی و ضعف عضلانی

• درد و خشکی عضلات

• هماهنگی حرکتی

• لرزش اندام و ضعف در انجام حرکات ظریف