در چند سال اول زندگی، الگوی راه رفتن کودک با یک بزرگسال متفاوت است. به عنوان مثال یک کودک یک ساله قدم‌های کوتاه و سریع در راه رفتن دارد. وقتی کودک در حدود سه سالگی است، الگوی راه رفتن او شبیه به یک بزرگسال می‌شود. بسیاری از والدین نگران غیر طبیعی بودن راه رفتن فرزندشان هستند، اگرچه اغلب به خاطر سن آنها است یا بدون هیچ گونه کمکی خود اصلاح می‌شود. اما در بعضی از موارد کودک به توانبخشی و اصلاح الگوی راه رفتن نیاز دارد. اگر اختلال کودک در راه رفتن شدید باشد، حتی ممکن است نیاز به جراحی باشد.در این مقاله به بررسی انواع اختلالات راه رفتن در کودکان و درمان این اختلالات با کاردرمانی پرداخته ایم

منظور از راه رفتن غیر طبیعی چیست؟

ممکن است راه رفتن یک فعالیت ساده به نظر برسد. با این حال، سیستم های زیادی از بدن مانند قدرت، هماهنگی و احساس با هم کار می کنند تا شخص بتواند به صورت عادی راه برود.هنگامی که یکی از این سیستم ها فعالیت خود را به درستی انجام ندهد، باعث راه رفتن غیر طبیعی می شود. برخی از این موارد باعث بروز مشکلات شدید یا کوتاه مدت از قبیل پیچ خوردگی مچ پا خواهند شد.برخی دیگر نیز مزمن یا دائمی هستند مانند اختلاف مادرزادی طول پاها. برخی از اختلالات مرتبط با  نحوه راه رفتن فقط از لحاظ زیبایی مشکل ایجاد کرده اند، به عبارتی کودک از لحاظ ساختاری و عملکردی هیچ مشکلی ندارد.برخی دیگر از این اختلالات باعث بروز درد می شوند و بر عملکرد حرکتی کودک تاثیرات منفی می گذارند

انواع الگوهای راه رفتن غیر طبیعی در کودکان

بدشکلی های رایج راه رفتن در کودکان به چند گروه زیر تقسیم می شود:

راه رفتن اسپاستیک :  در برخی از کودکان به دلیل اسپاسم عضلانی فرد بسیار خشک و به سختی راه می رود و پاها ممکن است که به روی زمین کشیده شود.این الگوی قدم برداشتن معمولا در بیماری‌های عصبی نورون حرکتی بالایی ماند فلج مغزی دواندام (دایپلژیا) یا چهاراندام (کوادریپلژیا) مشاهده می‌شود

2. روی پنجه راه رفتن: کودک به جای اینکه کف پا را کامل زمین بگذارد فقط روی پنجه ها می ایستد. البته این حالت راه رفتن در سنین زیر ۳ سال عادی است

3. راه رفتن ترندلنبرگ: در کودکان با دررفتگی یک طرفه با انداختن وزن روی سمت مبتلا تنه به همان سمت خم می شود و راه رفتن به صورت لنگان است. با دخیل شدن دوسمت استخوان ران، این مورد منجر به قدم برداشتن اردک‌ وارمی‌شود که ران‌ها، زانو‌ها و پاها چرخشی رو به بیرون دارند

4. راه رفتن قیچی وار: کودکانی که راه رفتن قیچی وار دارند پاهای خود را از خط وسط عبور داده و زانوها و ران های آن ها یک حرکت قیچی مانند را ایجاد میکند این مدل راه رفتن نیز در افراد فلج مغزی به وفور دیده می‌شود

5. راه رفتن دایره وار:این الگوی راه رفتن با دور شدن بیش از حد استخوان ران در زمان حرکت پا به جلو همراه است. الگوی راه رفتن دایره وار معمولا در موارد وجود اختلاف طولی در پا، حرکت محدود و سخت مفاصل مانند آرتریت ناشناخته کودکان یا وجود حالت انقباضی یک‌ طرفه مانند حالت فلج مغزی نیمه بدن مشاهده می‌شود

6. راه رفتن پله ای: در این نوع از راه رفتن کل پا از ناحیه استخوان ران بلند می‌شود تا به جداشدن پا از زمین کمک شود. این حالت در موارد ضعف خم کننده‌های مچ‌ پا رخ می‌دهد که با افزایش فلکسیون (خم شدن) زانو جبران می‌شود (قدم برداشتن افتادگی پا)
در بیماری‌های عصبی حرکتی پایینی مانند مهره شکاف دار و همچنین آسیب‌های عصبی پیرامونی مانند بیماری شارکو ماری توث مشاهده می‌شود

دلایل راه رفتن غیر طبیعی در کودکان چیست؟

یکی از عوامل تاثیر گذار بر ایجاد اختلال در فرم راه رفتن کودکان، صافی کف پا است. اگر صافی کف پا درمان نشود،در کودکان بالای ۸ سال منجر به درد پا خواهد شد. دیگر دلایل راه رفتن با الگوهای غیر عادی عبارت است از:

1. پنجه کبوتری (چرخش انگشتان پای کودک به سمت داخل): نوزادان گاهی باپنجه چرخیده متولد می‌شوند. این چرخش از قسمت جلویی پایشان رخ می‌دهد و  متاتارسوس اداكتوس نامیده می‌شود. این وضعیت اغلب به دلیل قرار گرفتن در فضای کوچک داخل رحم قبل از تولد نوزاد اتفاق می‌افتد. کودکان نیز ممکن است چرخش طبیعی پاها در حدود 8 تا 15 ماهگی، زمانی که شروع به ایستادن می‌کنند، تجربه نمایند. زمانی که بزرگتر می‌شوند، والدین ممکن است متوجه شوند که فرزندشان با پاهای به سمت داخل راه می‌رود، که به آن چرخش پنجه به داخل یا پنجه کبوتری گفته می‌شود. چرخش پنجه به سمت داخل می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که تغییرات طبیعی در شیوه قرارگیری پاها می‌باشد. كودكانی كه با پاهای رو به داخل راه می‌روند، اغلب ممكن است به چرخش داخلي تيبيا دچار باشند، كه در آن قسمت پايينی پا به سمت داخل چرخيده مي‌شود. کودکان بالای 3 یا 4 سال که دارای پنجه به سمت داخل هستند، ممکن است دچار انقباض فمورال باشند که در آن خمیدگی بیش از حدی در قسمت بالای پا وجود دارد که باعث می‌شود که قسمت فوقانی به سمت داخل حرکت کند.

2. پای پرانتزی: پا پرانتزی یا ژنوواروم خم شدن بیش از حد از پاها از قسمت زانوها به سمت بیرون است که می‌تواند ارثی باشد. در این شرایط، زانوهای کودک زمانی که می‌ایستد و مچ پا را کنار هم قرار می‌دهد، زانوهای او با هم تماس پیدا نمی‌کنند. این مشکل در نوزادان رایج است و در بسیاری از موارد خود به خود در طی رشد کودک برطرف می‌شود. پا پرانتزی پس از  2 سالگی یا پا پرانتزی که تنها روی یک پا تاثیر می‌گذارد، می تواند نشانه‌ای از یک مشکل بزرگتر باشد و نیازمند ارزیابی های تخصصی تر می باشد

3. پای ضربدری یا ژنووالگوم: پای ضربدری هنگامی ‌است که زانوهای کودک در حین راه رفتن به هم تماس می‌یابند یا به هم برخورد می‌کنند اما مچ پاها از هم جدا می‌شود. کودکی که زانوهایش یگدیگر را لمس می‌کنند اما مچ پای او از هم جدا می‌شود، دچار پای ضربدری است. در دوران کودکی، پای ضربدری بخشی از رشد و نمو طبیعی است. پای ضربدری معمولاً وقتی کودک دو تا سه ساله است مشخص می‌شود و ممکن است شدت آن تا حدود چهار سالگی افزایش یابد. نگرانی‌ها فقط در صورتی بروز می‌کند که این شرایط برای اولین بار پس از شش سالگی کودک مشاهده شود یا اگر یک پا بیش از دیگری تحت تأثیر قرار گیرد

در صورت مشاهده  هرکدام از علائم ذکر شده و یا موارد مشابه در کودکتان ،جهت ارزیابی و درمان با متخصصین ما در کلینیک توانبخشی قادریان در تماس باشید.

تلفن:02632717337_09331853918

• فلج مغزی
• اختلالات عصبی-عضلانی مثل دیستروفی عضلانی، فلج اطفال و …
• برخی بیماریها مثل روماتیسم مفاصل، تورمورهای مغز استخوان، برخی عفونتها
• ضعف عضلات یا کوتاهی و سفتی آن
• وجود ناهنجاری یا بدشکلی در استخوانها
• ناتوانایی در حفظ تعادل بدلیل آسیب به مخچه در پشت سر

التهاب موقتی مفصل ران بعد از یک بیماری ویروسی، لغزش سر استخوان ران و فشار زیاد در اثر استفاده بیش از حد از پاها بخصوص در کودکان بالای ۱۰ سال نیز می توانند باعث ایجاد الگوی لنگ زدن در کودکان شود

تشخیص ناهنجاری های راه رفتن در کودکان

بسیاری از پزشکان مغز و اعصاب کودکان و یا  متخصصین ارتوپدی اطفال کاردرمانگران و فیزیوتراپیست ها می توانند با معاینه فیزیکی و آنالیز راه رفتن به مشکلات راه رفتن کودکان پی ببرند .همچنین برای بررسی بیماری های زمینه ای مشکلات راه رفتن می توان از آزمایشاتی نظیر ام آر آی و نوار عصب و عضله استفاده نمود

اصلاح الگوی راه رفتن کودکان با کاردرمانی

توجه به عوامل به وجود آورنده الگوی حرکتی غیر طبیعی در کودکان در درمان و اصلاح این ناهنجاری ها حائز اهمیت است از این رو پزشک متخصص در درجه اول با ارزیابی های فیزیکی و تست های مختلف آزمایشگاهی به دنبال عامل اصلی ناهنجاری و درمان آن می باشد به عنوان مثال اگر این ناهنجاری در راه رفتن کودکان به دلیل ضربه و یا شکستگی استخوان باشد ابتدا می بایست این مشکلات را در کودک برطرف نمود.اما در بسیاری از موارد مانند فلج مغزی و..کاردرمانی جهت اصلاح الگوی راه رفتن ضروری است.

کاردرمانگر در ابتدا به بررسی تاریخچه پزشکی، زمان بارداری، نحوه تولد و الگوی رشدی کودک می پردازد و پس از ارزیابی از راه رفتن کودک، بررسی راستای ستون فقرات، تون عضلانی، رفلکس های رشدی و… اهداف درمانی متفاوتی را دنبال می کند. برخی از مهمترین مداخلات کاردرمانی در اصلاح الگوی راه رفتن کودکان شامل موارد زیر می باشد:

1. برطرف نمودن كوتاهي عضلات وكاهش اسپاسم

2. تقویت گروه های عضلانی اندام های تحتانی، تنه و لگن

3. اصلاح پوسچرهاي نامناسب و آموزش الگوي صحيح راه رفتن

4. بهبود مهارتهاي توالي حركتي و مهارتهاي ظريف راه رفتن

5. بهبود تعادل در وضعيت هاي مختلف

6. تجويز ارتز و كفش طبي مناسب