آفازی ونقش گفتاردرمانی در درمان آن

 آفازی چیست؟

آفازی (Aphasia) یک اختلال زبانی است که به‌دلیل آسیب به بخش‌های زبانی مغز (معمولاً در نیمکره چپ) به‌وجود می‌آید. این آسیب می‌تواند در اثر عواملی مانند: سکته مغزی ضربه به سر تومور مغزی عفونت‌های مغزی بیماری‌های تحلیل‌برنده (مثل آلزایمر) رخ دهد. آفازی بر صحبت کردن، درک گفتار، خواندن و نوشتن تأثیر می‌گذارد، ولی هوش فرد معمولاً سالم می‌ماند.

 انواع آفازی

انواع مختلفی دارد (مثل آفازی ورنیکه، بروکا، رسانشی و …)، اما اینجا تمرکز ما بر دو نوع مهم است: ۱. آفازی کامل (Global Aphasia) شدیدترین نوع آفازی است. در این نوع، تقریباً تمام جنبه‌های زبان مختل می‌شود. ویژگی‌ها: درک گفتار دیگران بسیار ضعیف است. فرد نمی‌تواند صحبت کند یا فقط چند کلمه یا صداهای بی‌معنی تولید می‌کند. نوشتن و خواندن نیز تقریباً از بین می‌رود. معمولاً در اثر آسیب گسترده به مناطق بروکا و ورنیکه و مسیرهای ارتباطی بین آن‌ها رخ می‌دهد. معمولاً در مراحل اولیه‌ی سکته شدید دیده می‌شود و ممکن است با بهبودی تدریجی به نوع خفیف‌تری (مثل بروکا یا ورنیکه) تبدیل شود. ۲. آفازی بروکا (Broca’s Aphasia) — یا آفازی بیانی در اثر آسیب به ناحیه بروکا در لوب پیشانی نیمکره چپ به‌وجود می‌آید. ویژگی‌ها: درک گفتار تقریباً خوب است. اما گفتار فرد کند، بریده‌بریده و تلاش‌آمیز است. جملات کوتاه و ناقص به‌کار می‌برد (مثلاً به‌جای گفتن «من می‌خواهم بروم خانه»، می‌گوید: «من… خانه… برم»). نوشتن نیز مشابه گفتار، مختصر و ناقص است. فرد از مشکلش آگاه است و همین ممکن است باعث افسردگی یا ناامیدی شود.

تفاوت آفازی کامل و آفازی بروکا

ویژگی آفازی کامل (Global) آفازی بروکا (Broca) محل آسیب وسیع – شامل بروکا، ورنیکه و مسیرهای بین آن‌ها محدود – ناحیه بروکا (لوب پیشانی چپ) درک گفتار بسیار ضعیف نسبتاً خوب توانایی صحبت تقریباً از بین رفته گفتار کند و تلگرافی نوشتن/خواندن از بین رفته تا حدی ممکن آگاهی از مشکل معمولاً کم زیاد – فرد می‌داند دچار مشکل است شدت کلی بسیار شدید متوسط تا شدید

نقش و تأثیر گفتاردرمانی

گفتاردرمانی یکی از اصلی‌ترین درمان‌ها برای انواع آفازی است. با توجه به نوع و شدت آسیب، گفتاردرمانگر برنامه‌ای شخصی‌سازی‌شده ارائه می‌دهد. درمان شامل: تمرینات درک و بیان گفتار استفاده از حرکات دست یا تصاویر برای برقراری ارتباط تقویت مهارت‌های خواندن و نوشتن آموزش خانواده برای کمک به بیمار در خانه در برخی موارد، استفاده از نرم‌افزارها یا دستگاه‌های کمک‌ارتباطی (AAC)

 تأثیر گفتاردرمانی

تحقیقات نشان می‌دهد که: گفتاردرمانی مداوم و منظم باعث افزایش قابل‌توجه در توانایی گفتار و درک زبان می‌شود. حتی در آفازی‌های شدید، با تمرین طولانی‌مدت می‌توان راه‌های جایگزین ارتباطی ایجاد کرد. هرچه درمان زودتر پس از آسیب مغزی آغاز شود، نتیجه بهتر خواهد بود.