سندروم تونل کارپال چیست؟درمان CTS با کاردرمانی

سندروم تونل کارپال یک بیماری شایع و دردناک در دست است و در حدود ۴ درصد افراد به آن دچار می شوند.در این مطلب به آشنایی به سندروم کارپال مچ دست،علائم، درمان و اهمیت کاردرمانی برای کاهش علائم و جلوگیری از بدترشدن بیماری می پردازیم.

سندروم تونل کارپال چیست؟

سندرم تونل کارپال (Carpal Tunnel Syndrome) یا نشانگان مجرای مچ دستی، بیماری شایعی است که موجب درد، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و مور مور در دست و بازو می‌شود.این سندروم زمانی بروز پیدا می کند که فضا برای یکی از اعصاب اصلی دست به نام عصب مدین در تونل کارپ تنگ شود و در نتیجه عصب مدین تحت فشار قرار می گیرد. CTS در افراد چاق، زنان باردار و زنان میانسال شیوع بیشتری دارد.

آناتومی تونل کارپ در مچ دست

مچ دست متشکل از چندین استخوان کوچک است که در مجموع به آن‌ها استخوان‌های کارپال گفته می‌شود. استخوان‌های کارپال از طریق رباط‌ ها و بافت‌ های همبند نیرومندی به نام فلکسور رتیناکولوم به یکدیگر متصل شده‌اند. این مجموعه، در کنار یکدیگر فضایی را تشکیل می‌دهند که به آن تونل کارپال گفته می‌شود.  در مجموع ۹ تاندون از تاندون های فلکسوری به همراه یک شریان و یک عصب(عصب مدین) از داخل تونل عبور کرده و به مچ دست وارد می شوند. این عصب انگشت های شست، اشاره، وسط و نیمه ای از انگشت حلقه را عصب می دهد و حس آنها را تامین می کند. به علاوه عصب مدین به چندین عضله ی عموما مرتبط با شست هم عصب می دهد و پیام حرکتی را به آنها منتقل می کند. بنابراین، اگربه هر دلیلی عصب تحت فشار قرار بگیرد، علائم حسی و در موارد شدیدتر علائم حرکتی نیز ظاهر خواهند شد

عوامل ایجاد کننده CTS

سندروم تونل کارپ با تحت فشار قرار گرفتن عصب مدین در اثر عوامل مختلفی به وجود می آید برخی از شایع ترین این عوامل عبارتند از: • حرکات تکراری مچ و انگشتان ( هر حرکت تکراری که مچ دست در حالت کشیده قرار گرفته باشد مانند استفاده طولانی مدت از موس و کیبورد و یا قرار گرفتن طولانی مدت مچ دست در معرض وسایل لرزشی ) • وجود تومور یا کیست در ناحیه مچ دست • بیماری هایی نظیر آرتریت روماتوئید و یا آرتروز در ناحیه مچ • آسیب های قبلی در مچ دست مانند شکستگی، دررفتگی و.. • دیابت • کم کاری تیروئید • تغییرات هورمونی در زمان بارداری و یائسگی(علائم در زمان بارداری موقتی است و خود به خود خوب می شود) • اختلال در تعادل الکترولیت ها و مایعات بدن • فشار خون بالا

نشانه ها و علائم سندروم تونل کارپ

نشانه های این عارضه به تدریج و در طول یک دوره زمانی بروز می‌کنند.‌ در ابتدا، بعد از فعالیت‌های غیرمعمول یا فعالیت‌هایی که باعث تشدید فشار بر عصب مدین می‌شوند درد خفیفی در دست و مچ دست ایجاد می‌شود. این درد اغلب شب‌ها یا اول صبح احساس می‌شود. بسیاری از بیماران در ابتدا متوجه می‌شوند که علائم بیماری آنان ظاهر و گاهی از بین می‌رود. با این حال، با بدتر شدن وضعیت، علائم ممکن است به دفعات بیشتری بروز پیدا کرده یا برای مدت طولانی‌تری ادامه یابد. نشانه‌های سندرم تونل کارپال ممکن است شامل موارد زیر باشد: • بی‌حسی، سوزن سوزن شدن، درد ابتدا در انگشت شست و اشاره، سبابه و حلقه • درد یا سوزن سوزن شدن که ممکن است از ساعد به سمت شانه حرکت کند • درد و بی حسی هنگام شب .درد های شبانه عموما به خاطر خم بودن یا باز بودن طولانی مدت مچ دست اتفاق می افتد • درد مزمن مچ دست که با حرکت دادن مچ و انگشتان تشدید می شود • عدم توانایی در انجام حرکات ظریف • افتادن وسایل از دست به دلیل ناتوانی و ضعف، بی‌حسی یا کاهش حس عمقی • محدودیت حرکتی مچ دست • تحلیل و کوچک شدن عضلات نزدیک به مچ

 

تشخیص سندروم تونل کارپ چگونه انجام می گیرد؟

پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار ،ارزیابی فیزیکی و انجام چند تست ساده به تشخیصCTS می پردازد. ارزیابی فیزیکی به بررسی جزئی مچ دست، آرنج، شانه و گردن شما می پردازد و هر علت دیگری از فشردگی عصب را بررسی می کند.آزمون تینل و تست فالن برای بررسی علائم حسی و شدت آن در بیمار انجام می گیرد.همچنین ممکن است که پزشک از تست های آزمایشگاهی نظیر مطالعه هدایت عصبی (ncv) ،EMG ،سونوگرافی و یا ام آر آی نیز جهت تشخیص دقیق تر استفاه کند.

درمان در CTS

در بسیاری از موارد علائم سندروم تونل کارپ در صورت تشخیص به موقع با روش های غیر تهاجمی و تمرینات کاردرمانی قابل درمان هستند.به طور کلی درمان های موجود برای این سندروم به دو دسته تهاجمی و غیر تهاجمی تقسیم می شوند. برای تمامی بیماران به جز در مواردی که سندرم تونل کارپ در اثر ضربه ایجاد شده باشد، ابتدا درمان غیر تهاجمی انجام می شود.به طور کلی دارو درمانی(داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و تزریق کورتیزون برای موارد شدید تر)،روش های جراحی،استفاده از اسپیلنت ها وتمرینات توانبخشی از درمان های رایج در این سندروم هستند.

نقش کاردرمانی در درمان سندروم تونل کارپ

کاردرمانی یکی از  موثرترین درمان هایی است که برای این سندروم وجود دارد و در شرایطی که علائم حرکتی حضور ندارند و عضلات شست سالم اند، می تواند بهترین گزینه باشد. هر چه سریع تر مداخله شود، درمان موفق تر خواهد بود.  در ابتدا درمانگر با ارزیابی دقیق وضعیت بیمار تعیین می‌کند که کدام عوامل در بروز عارضه نقش داشته‌اند، و سپس آن عوامل را تصحیح می‌کند. یکی از نکات کلیدی درمان آن است که بیمار تا زمان رفع علائم عارضه به اندازه کافی از انجام هرگونه فعالیتی که درد را افزایش می‌دهد خودداری کند. می‌بایست فعالیت‌هایی که باعث فشار زیادی به فلکسورهای ساعد وارد می‌شوند به حداقل برسند.کاهش درد و علائم حسی،حفظ یا افزایش قدرت عضلانی،آموزش نحوه صحیح قرارگیری بدن در موقعیت های مختلف و در نهایت حفظ عملکرد دست از مهمترین اهداف کاردرمانی در CTS هستند.

مداخلات کاردرمانی در سندروم تونل کارپ

با توجه به شدت بیماری وپیشرفت علائم درمانگر از رویکردهای متفاوتی جهت درمان استفاده می کند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد: • انجام تمرینات کششی و دامنه حرکتی فعال (A ROM) مچ و آرنج • تمرینات لغزش تاندون و عصب جهت کاهش و پراکنده سازی التهاب اطراف عصب و تاندون • تمرینات تقویتی در عضلات مبتلا(مچ دست، انگشتان و ساعد) • تجویز اسپیلنت درمانی مناسب جهت جلوگیری از تحریک بیشتر عصب و شدت یافتن علائم • کنترل اسکار(مداخلات درمانی پس از روش های جراحی) • ارزیابی و پیشنهادات ارگونومیکی (آموزش وضعیت صحیح قرارگیری بدن، خصوصاً برای کاربران رایانه، با تمرکز بر وضعیت قرارگیری گردن و قفسه سینه و وضعیت قرارگیری مچ دست و همچنین وضعیت کلی تجهیزات مورد استفاده در محل کار)